🦥 Dönem Sonu Envanter Işlemleri Nasıl Yapılır

Aralıklı Envanter Yöntemi – Muhasebe. 2.06.2014 · STMM = ( Dönem Başı Mal Stokları + Net Alışlar ) – Dönem Sonu Stok STMM = Satışa Hazır Malların Maliyeti – Dönem Sonu Stok STMM = 210.000 – 60.000 STMM = 150.000 TL Bulunan bu STMM tutarı yani 150.000 TL 153 Ticari Mallar Hesabından Düşülerek mal hesabının Dönem Sonu Stokların değeri kadar borç bakiye vermesi Anadepo envanter listesine ek olarak varsa departman ya da şube envanter listelerinin, dönem sonu bakiyelerinin, malzeme ayrıntılarıyla beraber yazılması kritiktir. Demirbaş ve Amortisman listeleri : Amortisman kayıtlarının 3 aylık dönemlerde hesaplanarak ve amortisman kayıtlarını da kapsayacak biçimde yazılması gerekmektedir. Gelirve gider tablosu nasıl yapılır? Gelir gider tablosunda işletmenin yıl içerisinde elde ettiği gelirler; 6 ile başlayan gelir hesaplarının alacağına, giderler ise 7 ile başlayan gider hesaplarının borcuna yazılır. Tabloyu düzenleyebilmek için dönem sonlarında dönem sonu envanter işlemleri tamamlanır ve satılan Dönem sonu envanter işlemleri {nasıl} yapılır? Dönem sonu envanter işlemleri ve kayıtları; muhasebe kayıtlarının doğruluğunu ölçmek için muhasebe haricinde bu kayıtlardaki rakamların temsil ettikleri varlıkların sayılması ve ölçülmesi, tartılması ve değerlenmesi suretiyle kontrolüdür. Gelir tablosu düzenlenirken dönem sonlarında; dönem sonu envanter işlemleri yapılır, satılan ürün veya hizmetin maliyetleri kaydedilir. Gider hesapları, yansıtma hesapları kullanılarak 6 ile başlayan gelir tablosundaki gider hesaplarına aktarılarak kapatılır. Bütün gelir ve gider hesapları 6 ile başlayan gelir tablosu envanterkayıtları arasında uyumsuzluk meydana gelecektir. Bu durumda sayım ilemlerinin yeniden yapılması gerekecektir. “YILSONU ĠġLEMĠNĠ BĠTĠR” butonuna basıldıktan sonra hata olduğu tespit edilirse yılsonu ileminin iptali “YIL SONU ĠġLEMĠNĠ ĠPTAL ET” butonu ile yapılabilmektedir. Settamamlama ve set ayırma işlemleri yapabilirsiniz. Miktar veya tarih kısıtlı ürün kampanyaları tanımlayabilirsiniz. Arızalı ürün Servis takibi yapabilirsiniz. Stoklar bazında özellikler tanımlayabilirsiniz. Stok ekstre, bakiye, stok ihtiyaç, envanter maliyet, karlılık ve satış analiz raporları alabilirsiniz. Dönen Varlıklara Ait Dönemsonu İşlemleri. Dönen Varlıklara Ait Dönemsonu İşlemleri nelerdir. • Dönem sonu işlemlerinin say›m değerleme ve envanter kayıtları şeklinde bir sıra izlediğini biliyoruz Buna göre önce kasadaki para mevcudu sayılarak ayrıntılı bir şekilde belirlenir Sonra bulunan kasa mevcudu ile Kasa Envanterişlemleri ile ilgili temel kavramları, mevzuat ve muhasebe literatüründeki değerleme ölçülerini, muhasebe dışı ve muhasebe içi envanter çalışmalarını ve farklarını ve de bunlar arasındaki uyumsuzluğun giderilmesini, dönem sonu itibariyle mali tabloların düzenlenmesini ve yorumlanmasını, öğrendiklerini Dönemsonu işlemleri belli bir tarih itibariyle işletmelerin mali tablolarını hazırlamak ve bu mali tablolarda yer alacak bilgilerin gerçekliği ve doğruluğunu sağlamaya yönelik olarak yapılan işlemlerdir. Bu işlemler yılda en az bir kez (01.01.1999 tarihinden itibaren ise geçici vergi dönemlerinde) yapılır. Dönen Varlıklara Ait Dönemsonu İşlemleri Misafir Dönen Varlıklara Ait Dönemsonu İşlemleri nelerdir • Dönem sonu işlemlerinin say›m, değerleme ve envanter kayıtları şeklinde bir sıra izlediğini biliyoruz. Buna göre, önce kasadaki para mevcudu sayılarak, ayrıntılı bir şekilde belirlenir. Sonra, bulunan kasa mevcudu ile Kasa Hesabı'nın borç kalanı c-Envanter Defteri 2)-Kollektif ve Komandit Şirketler a)-Yevmiye Defteri b)-Defteri Kebir c)-Envanter Defteri d)-Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri (Ticari Defter Tebliği Madde -5/2) 3)-İşletme Esasına Göre Tutulacak Defter; 13.12.2017 Tarihli Resmî gazetede yayımlanan VUK 486 Seri numaralı Genel tebliğine göre; jkb98o. Zirve programlarında otomatik dönem sonu işlemleri nasıl kullanılır hakkında yazmış olduğumuz bilgilendirme yazımız aşağıda kullanıcılarımız için paylaşılmıştır. Nasıl yapılır serimizdeki ilgili yazılara buradan ulaşabilirsiniz. üzerinden programlarımızı inceleyebilir, kampanyalarımızdan yararlanabilirsiniz. İçerik ListesiMALİ TABLOLARBilançoGelir TablosuSatışların Maliyeti YEVMİYE KEBİR YANSITMA İŞLEMLERİ OTOMATİK BİLANÇO GEÇİCİ VERGİ GELİR TABLOSU DEMİRBAŞ FİŞERİNİ KES ENVANTER DEFTERİ RASYOLAR ANALİZİKUR FARKI FİŞLERİ KARŞIT İNCELEME TUTANAĞI HESAP KAPATMA FİŞLERİ OTOMATİK POLİÇE MAHSUP FİŞİBANKA KREDİSİ MAHSUP FİŞİ AÇILIŞ FİŞİ KAPANIŞ FİŞİ MALİ TABLOLAR Mali tablolar butonu Bilanço, Gelir Tablosu ve Satışların Maliyeti işlemlerini belirtmiş olduğunuz tarihe göre almanıza olanak sağlar. Bilanço Bilanço dört bölümden oluşmaktadır. Bilanço Başlıkları işletmenin adı veya ünvanı, bilanço kelimesi ve bilanço tarihi Aktif Hesaplar Varlıklar, kullanıcı isteğe göre insert tuşu ile satır ekleyebilir. Pasif Hesaplar Kaynaklar, kullanıcı isteğe göre insert tuşu ile satır ekleyebilr. Dipnotlar Otomatik gelmez, kullanıcı kendisi doldurmalıdır. Eğer hesaplarda ters işlem yapıldıysa veya kasa alacak bakiyesi veriyorsa program bunların uyarısını verir, Örneğin 120 Borçlu 320 alacaklı çalışmalıdır. Bilanço Kaydet butonu ile hazırlanmış bilançoyu zirvenet/zirvedata/ilgili firma klasörü/bilançonun yıl klasörü içersine dosya olarak kaydedebilirsiniz. Kaydettiğiniz bilançoyu daha sonra Kayıtlı Bilançoyu Yükle butonu ile tekrar yükleyebilirsiniz. Döküm seçenekleri işaretlenerek Yazdır butonu ile döküm hazırlanır. Hazırlanan raporu yazdırabilir veya istenilen formatta bilgisayara kaydedilebilir. Bilançoda herhangi bir sorun varsa yazdır butonuna bastığınızda bunun uyarısı gelir. Mizan butonu ile direkt mizan modülüne geçip gerekli kontrolü sağlayabilirsiniz. Gelir Tablosu Gelir tablosu, işletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde ettiği dönem net kârı veya zararını gösteren bir tablodur. Gelir tablosu mali tablolar ilkelerine uygun tek düzen formlar şeklinde hazırlanır. İşletmeler karşılaştırmalarda kolaylık sağlayacak ve anlam birliği oluşturacak şekilde gelir tablolarını düzenlemek zorundadır. Gelir tablosu finansal analize elverişli olarak rapor tipinde ya da hesap tipi olarak düzenlenebilir. Süreklilik gösteren ve göstermeyen gelir ve giderler; olağan gelir ve kârlar, olağan gider ve zararlar; olağan dışı gelir ve kârlar ve olağan dışı gider ve zararlar olarak ayrı gruplar şeklinde gösterilmiştir. Finansman giderleri ayrı bir gruptur. Gelir tablosunda yer alan kalemler arasında mahsup yapılamaz. Tutarı olmayan kalemler gelir tablosunda yer almaz. Bilançoda insert tuşu ile satır eklemesi yapılırken Gelir tablosunda yapılamaz. Gelir tablosunun bölümleri incelendiğinde, bir tüzel kişiliğin belirli bir döneme ait faaliyetleri ile ilgili detaylı bilgi edinmek ve hangi aşamada kâr veya zararda olduğunu tespit etmek mümkün olacaktır. Bu incelemelerde, şirketin faaliyette bulunduğu iş alanının kârlı olup olmadığı, borç yükünün miktarı, geçmişten gelen başka yükümlülükleri olup olmadığını anlamak mümkün olabilecektir. Gelir tablosu üç bölümden oluşmaktadır. Gelir tablosu Başlıkları işletmenin adı veya ünvanı, bilanço kelimesi ve bilanço tarihi Dönem net karı veya zararı Hesaplardan otomatik gelir, kullanıcı herhangi bir müdahalede bulunmaz. Dipnotlar Otomatik gelmez, kullanıcı kendisi doldurmalıdır. Gelir Tablosu Kaydet butonu ile hazırlanmış gelir tablosunu zirvenet/zirvedata/ilgili firma klasörü/bilançonun yıl klasörü içerisine dosya olarak kaydedebilirsiniz. Gelir Tablosunu Yükle butonu ile daha önceden kaydedilmiş Gelir Tablosunu görüntüleyebilirsiniz. Gelir Tablosunu Sıralama Düzelt butonu ise gelir tablosunda herhangi bir bozukluk olduysa düzeltmenizi sağlar. Dipnot Girişinden Esas Açıklama seçip, ek açıklama girebilirsiniz. Mizan butonu ile mizana geçiş yapabilir Geçici Vergi Beyannamesine Yapıştır ve Geçici Vergi Beyannamesine Geç butonları ile Geçici Vergi Beyannamesini hazırlayabilirsiniz. Satışların Maliyeti 700 ve 600 lü hesaplardan önceki dönem ve ilgi dönem Maliyetlerini gösterir. YEVMİYE Seçeneklere göre Yevmiye Defterinizi yazdırmaya veya Excel’e Aktar butonu ile excel oluşturmanızı sağlar. KEBİR Seçeneklere göre Kebir Defterinizi yazdırmaya veya Excel Kaydet butonu ile excel oluşturmanızı sağlar. YANSITMA İŞLEMLERİ Yansıtma işlemlerinin amacı gelir ve gider hesaplarını, muhasebe kurallarına uygun biçimde mahsuplaştırıp, dönem sonundaki kar-zarar durumunu hesaplamaktır. Temel mantık “Gelirler – Giderler = Kar” şeklindedir. 1 numaralı tablo “Dönem Sonu Mal mevcutları” tablosudur. Bu tabloya 150-151-152-153-157 hesapların bakiyesi olan alt hesapları otomatik olarak gelir. Kullanıcı bu tabloya elle hesap ekleyemez. Burada yapılacak işlem, “Dönem Sonu Stok TL” sütununa ayıracağı stok tutarını girmek. Bu tutar “Borç Toplamı ve Alacak Toplamı” sütunlarının farkı kadar olabilir. Daha fazla bir tutar girilemez. Eğer buraya herhangi bir tutar yazılmazsa, bu hesaptaki tutarın tamamı GİDER olarak yansıtılır. 2 numaralı tablo “Yansıtma İşlemleri Kod Tablosu” yansıtma sıralamasını ve hangi hesap kodlarının kullanılacağını belirler. İlk iki sütunda kapatılacak hesap grubunun başlangıç-bitiş kodları yazılıdır. Örneğin ilk satırdaki 150-150 ibaresi, 150 hesabın tüm alt hesaplarının kapatılacağı anlamına gelir. Kullanıcı 150’deki hesapların bir kısmını farklı kodlara yansıtmak isterse, “insert” tuşu ile altına yeni satır açarak başlangıç-bitiş kodlarını yazabilir. Üçüncü sütundaki “Oran %”, soldaki hesap grubundaki bakiyelerin % kaçının kapatılacağını belirlemek için kullanılır. Boş bırakıldığında %100 anlamına gelir. Bu alanı genelde kullanan olmaz. Dördüncü sütundaki “Yansıtma Hesap Kodu” ara işlem kullanan hesaplarda doldurulur. Bu hesaplar 710, 720, 730, 740, 750, 760, 770 ve 780’dir. Bu hesaplar direk kapatılmaz; öncelikle 711, 712….771, 781 hesaplara aktarılır. Bu sütundaki hesap kodlarının detaylarının E olması zorunludur. Beşinci ve son sütun “Yansıtılacak Hesap Kodu” ilk 2 sütundaki hesabın bakiyesinin aktarılacağı hesabı temsil eder. Bu sütundaki hesap kodlarının da detaylarının E olması zorunludur. “Yapılacak İşlemler” bölümündeki seçenekler, yansıtma işlemlerini ayrı ayrı yaptırabilmek için kullanılır. Yansıtma İşlemleri Kod Tablosu Hesapları Tablo 2’deki işlemleri yapar. İşlem sırasına göre fişleri oluşturup GİDER ve STOK hesaplarını kapatır. Stok hesaplarını kapatırken Tablo 1’e yazılan veya yazılmayan “Dönem Sonu Stok TL” tutarlarını kullanır. İlk iki satırdaki bilgilere göre programın kestiği fişlerin görüntüsünü inceleyebilirsiniz. Program önce ilk satırdaki işlemi yaptı. Yani 150 hesaptaki bakiyeyi 710 hesapla kapattı. Ardından 2. Satıra geçip, 710 hesaptaki bakiyeyi 711’e gönderdi. Daha sonra 711’deki bakiyeyi de hesabıyla kapattı. Fiş listesinde görüldüğü üzere tüm satırlardaki işlemleri bitirdi. Bu aşamada fişleri keserken hata gelirse 4 ve 5. sütunlardaki hesapların detayları kontrol edilmelidir. Bu sütunlardaki hesap kodlarının detaylarının E olması zorunludur. Gelir Tablosu Hesapları GELİR olarak kabul edilen hesapların, yani 6 Grubunun 690 nolu hesaba yansıtılması işlemini yapar. 2. tabloyu incelerseniz tüm GİDER ve STOK hesaplarındaki bakiyelerin 620, 621, 622, 630, 631, 632 ve 660 nolu hesaplara nakledildiğini göreceksiniz. Bu aşamadan sonra 6 grubundaki tüm hesaplar 690’a nakledilir ve “BRÜT KAR VEYA ZARAR” hesaplanmış olur. Programın kestiği fişleri aşağıdan inceleyiniz. Borç ve Alacak bakiyesi veren 6’lı hesaplar ayrı ayrı fişlerle 690’a aktarıldı. Şu anda mizana girip 690 hesabın bakiyesine bakarak BRÜT KAR veya ZARAR’ı görebilirsiniz. 690 hesapta alacak bakiyesi varsa KAR, borç bakiyesi varsa ZARAR vardır. Bu örnekte firma TL brüt kardadır. Vergi Karşılıkları ve Dönem Net Karı-Zararı Bu aşamada program, BRÜT KAR’dan “Kurumlar Vergisi” hesaplayarak NET KAR’a ulaşacaktır. Yapılan işlemi brüt kar tutarının %20’sinin kurumlar vergisi olarak düşülüp, kalan tutarın net kar hesabına yazılması olarak açıklayabiliriz. Fakat bu aşamada bazı istisnalar vardır. Öncelikle standart olarak yapılan işlemi inceleyelim. Program TL brüt karın %20’si olan TL’yi 691 hesabına aktardı. Kalan TL’yi 692 hesabına yazdı. Bir sonraki oluşan fişte 691 hesaptaki vergi tutarı 370 hesabına aktarılır. En son fişte ise 692 hesabındaki tutar 590 Dönem Net Karı hesabına aktarılır. İstisna 1- Firma Zararda ise; Eğer firmada Brüt Zarar mevcutsa, kurumlar vergisi hesaplanmaz. 690 hesabındaki brüt zarar rakamı olduğu gibi 692 hesabına aktarılır. Bu örnekte TL zarar hesaplanmıştır. İstisna 2- Kanunen Kabul Edilmeyen Gider Varsa; Tablo 3’te Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler hesap kodları varsa, bu hesaplardaki bakiyeleri BRÜT KAR’a ekleyerek DAHA FAZLA KURUMLAR VERGİSİ hesaplar. Bu durumda hesaplanan kurumlar vergisi + x %20 = TL oldu. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler tutarı fişte gösterilmeyecektir. Sadece vergi hesaplamasında kullanılır. İstisna 3- Geçmiş Dönem Zararı Varsa; Hesap Kodları tablosundaki “Geçmiş Yıllar Zararları 580’li” kutucuğuna 580 hesap kodu yazılırsa ve bu hesapta bakiye varsa, kurumlar vergisi hesaplanmadan önce bu tutar BRÜT KAR’dan düşülür. Aşağıdaki örnekte 580 hesapta TL bakiye vardır. Bu durumda program kurumlar vergisini, – x %20 = TL olarak hesapladı. Kapanış Fişi Kapanış fişi keser. Kapanış fişini buradan kesmek zorunda değlsiniz. Dönem sonu işlemlerindeki KAPANIŞ FİŞİ seçeneğiyle de İşlemler Tüm işlemleri tek tuşla yapmak isteyenler bu seçeneği işaretleyip “Fişleri Hazırla F4” butonuna basabilir. OTOMATİK BİLANÇO Otomatik Bilanço geçici vergi beyannameleri ve yıl içinde bilanço almayı kolaylaştırmak için tasarlanmış bir modüldür. Dönem sonu stok mevcudunu yazarak girmiş olduğunuz tarihe göre bilanço almanızı sağlar, program arka planda yansıtma işlemlerini yapar fakat fişleri oluşturmaz, böylelikle yıl içinde bilanço alacağınız zaman yansıtma işlemlerini yapmanıza gerek kalmaz. GEÇİCİ VERGİ GELİR TABLOSU Geçici Vergi Gelir Tablosu, otomatik bilançoda olduğu gibi geçici vergi beyannameleri ve yıl içinde gelir tablosu almanız için tasarlanmış bir modüldür. Dönem sonu stok mevcudunu yazarak girmiş olduğunuz tarihe göre gelir tablosu almanızı sağlar, program arka planda yansıtma işlemlerini yapar fakat fişleri oluşturmaz, böylelikle yıl içinde gelir tablosu alacağınız zaman yansıtma işlemlerini yapmanıza gerek kalmaz. DEMİRBAŞ FİŞERİNİ KES Demirbaş modülüne girmeden seçmiş olduğunuz döneme demirbaş fişlerinizi kesmenizi sağlar. ENVANTER DEFTERİ Envanter Defteri, açılış fişi kayıtlarına veya kapanış fişi kayıtlarına göre stok envanter yöntemi seçerek alınabilir. RASYOLAR ANALİZİ Rasyolar Analizi; Likidite rasyoları, faaliyet rasyoları, karlılık rasyoları hesaplamasını sağlayan modüldür. Hazırlanmış olan bilançoya göre veya kapanış fişi kesilmişse kayıtlara göre program otomatik hesaplama yapar. KUR FARKI FİŞLERİ Kur farkı fişleri, dövizli girilen işlemlerde kur farklarından doğan tutarların muhasebe fişlerini oluşturmak içindir. Kur farkı fişinde hesaplama yapılabilmesi için Kur Gir butonu ile geçmiş döneme ait ve güncel kurları internetten indirebilirsiniz, Merkez Bankası Döviz Kuru Değerleri alanına müdahale ederek istenilen kur değeri de girilebilir. Kur farkı fişlerinde doğru hesaplama yapılabilmesi için evrak girişlerinde muhakkak döviz cinsi girilmiş olmalıdır. KARŞIT İNCELEME TUTANAĞI Karşıt inceleme tutanaklarının hazırlayıp yazdırılabildiği modüldür. Tutanak Hazırla butonu ile karşıt inceleme tutanaklarını hazırlayabilir, Tutanak tasarla butonu ile Kendi tutanak dizaynınızı yapabilirsiniz. HESAP KAPATMA FİŞLERİ Hesap Kapatma Fişleri 120 ve 320 hesapların dönem kapanışlarını yapmak için tasarlanmış modüldür. 120 veya 320 hesabı seçerek ve sadece kapanış hesap kodunu girerek fiş oluşturabilirsiniz. OTOMATİK POLİÇE MAHSUP FİŞİ Poliçe mahsup fişleri için tasarlanmış modüldür. Modül hakkında detaylı bilgiler yine modülün içinde belirtilmiş olmasına rağmen kısaca anlatmak gerekirse, Poliçe Bilgileri tablosuna poliçe bilgilerini girdikten sonra Hesapla butonu ile Aylık Poliçe Tutarları Dağılım Tablosunu oluşturuyoruz. 1. Ay muhasebe kodu 7 li gider hesap kodu, aktif sene muhasebe kodları 180 li hesap kodları, sonraki yıla devreden evraklarda 280 li hesap kodları ve Sonraki kodları alanına yine 180 li hesap kodları yazılır. Muhasebe fişlerini kes butonu ile aktif döneme ait fişler oluşturulur. Devirler yapılıp sonraki yıla geçiş yapıldığında 280-180 Virman fişlerini kes butonu ile de poliçede devreden fişlerin muhasebe kayıtları yapılır. BANKA KREDİSİ MAHSUP FİŞİ Banka Kredilerini tanımlayabileceğimiz ve mahsup fişlerini oluşturabileceğimiz modüldür. Yeni kredi butonu ile Banka Kredi Listesi alanına kredi bilgileri girilir. Kredi Ödemeleri Listesini Oluştur butonu ile alt tablo aylara göre ödeme şeklinde oluşturulur, bu tabloya kullanıcı istediği gibi müdahale edebilir. Hesap kodları tanımlandıktan sonra, Kredi Mahsup fişi butonu ile kredinin muhasebe kaydı, ödeme yapıldıkça ise Kredi Ödeme Fişi butonu ile , yapılan ödemenin muhasebe kaydı yapılır. AÇILIŞ FİŞİ Bir Önceki Yılın Kapanış Fişini, çalışılmakta olan yıla Açılış Fişi olarak getirmenizi sağlar. Muhasebe devir işlemlerinde kullanılır. KAPANIŞ FİŞİ Dönem sonu stok mevcudunda Envanter yöntemi de belirterek Kapanış fişi oluşturmanızı sağlar. 224396cookie-checkZirve Programında Otomatik Dönem Sonu İşlemleri Mesaj 1 DÖNEM SONU İŞLEMLERİNDE ENVANTER VE DEĞERLEME DÖNEM SONU İŞLEMLERİNDE ENVANTER VE DEĞERLEME [LEFT] Yıl sonu ne çabuk geliyor... İyisi ile kötüsü ile, 2008 yılı da önümüzdeki ay itibari ile sona erecek.... Ve sonrasında, kişisel yada kurumsal muhakeme yapılacak.. Şirketler, Yıl sonu yada dönem sonu dediğimiz işlemlerini yapacaklar. Bilindiği üzere , Dönem sonu işlemleri bir dizi karışık işlemler sürecidir. Bu işlemler yapılırken, ilgili kanunlar çerçevesinde titizlikle yapılmak zorundadır. Bu işlemlerin yapılmasına yönelik düzenli çalışmalar sistematiği, çok sayıda Üstad ve Hocalarımız tarafından kaleme alınmış olup, okuyucu ve meslektaşlara arzedilmiştir. Bununla birlikte, Dönem sonu işlemlerinde oldukça önemli bir konu olan Envanter ve Değerleme konusuna değinme hususu, içinde bulunduğumuz döneme ilişkin bir zorunluluktur. II. ENVANTER Vergi Usul Kanunumuzun 186 ve 192 maddelerinde Envanter’ ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmıştır. İktisadi bir kıymetin varlığının kayıtlar ve belgeler üzerinde yapılacak olan çalışmalarla tespit edilmesine envanter adı verilir’ denilmektedir. İktisadi bir kıymetin varlığının fiili olarak, yani elle sayılarak tespit edilmesine fiili envanter, kayıt ve belgeler üzerinden tespit edilebilmesine ise kaydi envanter adı verilir. VUK’nun 186’ncı maddesi gereğince, envanter ise; bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tespit etmektir. Şu kadar ki, ticari teamüle göre tartılması, sayılması ve ölçülmesi mutat olmayan malların değerleri tahminen tespit olunur. Mevcutlar, alacaklar ve borçlar işletmeye dahil iktisadi kıymetleri ifade eder. Envanter İşlemi Yapacak Olanlar -VUK’nun 171-226’ncı maddeleri gereğince, yıllık alış ve satış tutarları birinci sınıf tüccar kabul edilip bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri, -Her türlü ticaret şirketleri, -Kurumlar vergisine tabi olup bilanço esasına göre defter tutan diğer tüzel kişiler, -İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih eden mükellefler, -İşletme hesabı esasına göre defter tutanlardan emtia üzerine iş yapan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleridir. Bununla birlikte , Muhasebe uygulamasında envanter işlemleri genel olarak aşağıdaki sıraya göre yapılır; - Dönem sonunda muhasebe kayıtlarına göre genel geçici mizan düzenlenir. - Muhasebe dışı envanter işlemleri yapılarak iktisadi kıymetlerin gerçek durumu tespit edilir. - Muhasebe dışı envanter sonuçları ile genel geçici mizan karşılaştırılır varsa farklar bulunur. - Bulunan farkların sebeplerine göre gerekli düzenleyici muhasebe kayıtları yapılarak muhasebe içi envanter işlemleri yapılır. - Muhasebe kayıtları ile envanter sonuçlarının uyumu sağlanarak genel kesin mizan düzenlenir. - Daha sonra mali tablolar düzenlenir.1 III. DEĞERLEME Bilindiği üzere , VUK’nun 258. maddesine göre, Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlardaki değerlerinin takdir ve tespitidir olarak tanımlanmıştır.Tanım uyarınca değerleme; tespit ve takdir şeklinde yapılmaktadır. Tespit, mükelleflerce VUK’nda yer alan değerleme ölçüleri kullanılarak yapılan değerleme işlemi, takdir ise mutat değerleme ölçüleri kullanılarak değerleme yapılamadığı takdirde idare tarafından yapılan takdir işlemidir. VUK Madde 267 Vergi Usul Kanunu’nda yer alan başlıca değerleme ölçüleri ve bu değerleme ölçüleri ile değerlenecek başlıca iktisadi kıymetler aşağıdaki gibidir. Maliyet bedeli VUK' nun 262. maddesinde maliyet bedeli; " ...İktisadi bir kıy¬metin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münase¬betiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilumum gider¬leri ifade eder” şeklinde tanımlanmıştır. Maliyet bedeli ile değerlenecek iktisadi kıymetlere aşağıda sayılanlar örnek olarak verilebilir. a- Gayrimenkuller, b- Demirbaş eşya, c- Özel maliyet bedeli, d- Zirai mahsuller, e- Hayvanlar. Borsa rayici Borsa rayicine ilişkin VUK' nun 263. maddesi hükmüne göre Borsa rayici; gerek menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki mu¬amelelerin ortalama değerini ifade eder. Normal temevvüçler dışında fiyatlarda bariz kararsızlıklar görülen hallerde, son muamele günü yerine, değerlemeye tekaddüm eden 30 gün içindeki ortalama rayici esas olarak aldırmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir. Borsa rayici ile değerlenecek iktisadi kıymetlere örnek olarak yabancı paralar ile devlet tahvili ve hazine bonolarını verebiliriz. Tasarruf değeri VUK' nun 264. maddesindeki tanıma göre tasarruf değeri; bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değerdir. Tasarruf değeri ölçüsü sadece alacak ve borç senetleri için uygulanmakta olup, bu senetlerin tasarruf değerinin bulunmasında reeskont yöntemi kullanılmaktadır. Mukayyet değer VUK'nun 265. maddesinde mukayyet değer; "Bir iktisadi kıy¬metin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeri" olarak tanımlanmıştır. Mukayyet değer uygulamada muhasebe değeri veya defter değeri olarakta adlandırılmaktadır. Tasarruf değeri bedeli ile değerlenecek iktisadi kıymetlere aşağıda sayılanlar örnek olarak verilebilir. a- Senetsiz alacak ve borçlar b- Reeskont uygulaması yapılmayan senetli alacak ve borçlar, c- İlk tesis ve taazzuv giderleri ile peştemallıklar, d- Aktif ve geçici hesaplara ilişkin kıymetler, e- Karşılıklar. İtibari değer İtibari değer VUK'nun 266. maddesinde "Her nevi senetlerle, esham ve tahvillerin üzerine yazılı olan değer" olarak tanımlan¬mıştır. İtibari değer uygulamada nominal değer veya yazılı değer olarakta adlandırılmaktadır. YTL cinsinden kasada bulunan değerler itibari değerle değerlenmektedir. Vergi değeri VUK' nun 268. maddesindeki tanıma göre vergi değeri "Bina ve arazinin rayiç bedeli" olarak tanımlanmıştır. Vergi değeri uygulamada bina, arsa ve arazilerin emlak vergisine esas değerlerinin hesaplanmasında kullanılmaktadır. Rayiç bedel VUK'nun Mükerrer 266. maddesi uyarınca rayiç bedel, bir iktisadi kıymetin değerleme günündeki normal alım-satım bedelidir. Vergi Usul Kanunu’nda işletmeye dahil herhangi bir iktisadi kıymeti için değerleme ölçüsü olarak rayiç bedel öngörülmemiştir. Emsal bedeli ve ücreti VUK' nun 267. maddesi hükmüne göre emsal bedel; "Gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir." Emsal bedeli, gerçek değeri belli olmayan veya bilinmeyen mallara uygulanabilir. Değeri bilinen bir iktisadi kıymetin değerlemesinde bu ölçü kullanılamaz. İktisadi kıy¬metin gerçek değerinin başka bir değerleme ölçüsü ile bulunabildi¬ği durumlarda, emsal bedeli ile değerleme yapılamayacaktır. Emsal bedeli uygulaması VUK'nun 267. maddesi uyarınca aşağıdaki üç sıra takip edilmek suretiyle yapılır Birinci sıra ortalama fiyat esasıdır. "Aynı cins ve nevideki mallardan sıra ile değerlemenin yapılacağı ayda veya bir ev¬velki veya bir daha evvelki aylarda satış yapılmışsa, emsal bedeli bu satışların miktar ve tutarına göre mükellef tarafın¬dan çıkarılacak olan ortalama satış fiyatı ile hesaplanır. Bu esasın uygulanması için, aylık satış miktarının, emsal bedeli tayin olunacak her bir malın miktarına nazaran %25'ten az olmaması şarttır." VUK md. 267/1 İkinci sıra maliyet bedeli esasıdır. "Emsal bedeli belli edilecek malın, maliyet bedeli bilinir veya çıkarılması mümkün olursa, bu takdirde mükellef, bu maliyet bedeline, toptan sa¬tışlar için %5, perakende satışlar için %10 ilave etmek sure¬tiyle emsal bedelini bizzat belli eder" VUK md. 267/2 Üçüncü sıra takdir esasıdır. "Yukarıda yazılı esaslara göre belli edilmeyen emsal bedelleri ilgililerin müracaatı üzerine takdir komisyonunca takdir yolu ile belli edilir..." VUK md. 267/3 Em¬sal bedelin, yukarıda yer alan ortalama fiyat esasına veya maliyet bedeli esasına göre bulunmasında emsal bedel bizzat mükellefler tarafından hesaplanır. Emsal bedelinin birinci sırada yer alan ortalama fiyat esasına veya ikinci sırada yer alan maliyet bedeli esasına göre tespitinin mümkün olmaması halinde ise emsal bedel takdir komisyon marifetiyle tespit edilecektir. Alış Bedeli Alış bedeli; bir iktisadi kıymetin iktisabı için satıcıya ödenen veya borçlanılan meblağdır. Hisse Senetleri ile fon portföylerinin en az %51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri alış bedeli ile değerlenecektir. 2[/LEFT][LEFT] IV. KONUYA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME Vergisel boyutu ile Envanter ve Değerleme konusunda her dönemin sonunda sorular ve bunlara ilişkin yanıtların aranması sürecini tüm meslek mensupları olarak yaşamaktayız. Bu konuya ilişkin Saygıdeğer Hocam Veysi Seviğ tarafından kaleme alınmış olan bir yazıya yer vereceğim. Vergi Hukuku'nda envanter ve değerleme başlıklı bu yazıda; Vergi Usul Yasası'nın ikinci kitabı "Mükellefin Ödevleri"ni belirlemiştir. Madde171-Mükerrer 257 Bu kitabın ikinci kısmında yer alan "Defter Tutma" ile ilgili hükümler ayrı bir önem arzetmektedir. İşletmelerin dönem kazançları tutmakla yükümlü bulunulan defterler dikkate alınarak belirlenmektedir. Bu bağlamda yasal düzenleme gereği mükellef Vergi Usul Yasası hükümleri uyarınca defterleri aşağıdaki maksatları sağlayacak şekilde tutmak zorundadır. Madde171 • Mükellefin vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumunu tespit etmek, • Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tespit etmek • Vergi ile ilgili muameleleri işlemleri belli etmek, • Mükellefin vergi karşısındaki durumunu hesap üzerinden kontrol etmek ve incelemek, • Mükellefin hesap ve kayıtlarının yardımıyla üçüncü şahısların vergi karşısındaki durumlarını emanet mahiyetindeki değerler dahil kontrol etmek ve incelemek, Yukarıya aynen alınan yasa maddesinden de anlaşılacağı üzere özellikle ticari faaliyette bulunanların tutmakla yükümlü oldukları defterler vergilendirmeye konu olacak verilerin elde edilmesi açısından önemlidir. Ancak buna karşılık bilanço defter üzerinden çıkartılamaz. Vergi Usul Yasası'nın 192'nci maddesi uyarınca "Bilanço, envanterde gösterilen kıymetlerin tasnifli ve karşılıklı olarak değerleri itibariyle tertiplenmiş hülasasıdır." Özetidir Madde açıkca bilançonun envanterden çıkartılacağını hüküm altına alınmıştır. Buna göre "Envanter çıkarmak, bilenço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde müfredatlı olarak tespit etmektir." Bu bağlamda "mevcutlar, alacaklar ve borçlar işletmeye dahil iktisadi kıymetleri ifade eder."Bazı varlıkların envantere alınması dahil edilmesi zorunludur. Özellikle "Ferdi teşebbüslerde, mükellefin sahip olduğu bina ve arazi hakkında aşağıda yazılı esaslar cari olur; • Fabrika, ambar, atelye, dükkan, mağaza ve arazi işletmede ister kısmen, ister tamamen kullanılsınlar, değerlerinin tamamı üzerinden envantere alınır. • Ticaret hanları gibi oda oda veya kısım kısım kullanılabilen binalarla evlerin ve apartmanların yarısından fazlası işletmede kullanıldığı takdirde envantere dahil edilir. • Envantere alınan gayrimenkullerin kullanış tarzlarında sonradan vaki olacak değişiklikler, hesap yılı içinde nazara alınmaz."Envantere alınan iktisadi kıymetlerin kuruşlandırılması değerlendirilmesi ise Vergi Usul Yasası'nın üçüncü kitabında yer alan değerleme kurallarına göre yapılır. Değerleme aynı zamanda üçüncü kitabın başlığı'dır. Yasal tanımlama ile değerleme "vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tesbitidir." Madde258 Bu bağlamda da "Değerlemede, iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda haiz oldukları kıymetler esas tutulur." Vergi uygulamaları açısından "Değerleme Ölçüleri belirlenmiş olup, bu ölçüler yasa içerisinde; maliyet bedeli, borsa rayici, tasarruf değeri, mukayyet değer, itibari değer, vergi değeri, rayiç bedel ve emsal bedeli ve ücreti olarak tanımlanmıştır. İşletmelerin mevcut düzenlemeler çerçevesinde dönem sonlarında öncelikle envanter yapmaları bilahare de envanter sonucunda işletmede var olduklarını tespit ettikleri varlıklarını yasal değerleme ölçülerine göre değerlendirmek suretiyle bilançolarını düzenlemeleri gerekmektedir. Envanter çalışmaları sonucunda eğer defter kayıtları ile fiilen var olduğu tespit edilen varlıklar arasında bir tutarsızlık varsa, bu tutarsızlığın öncelikle nereden kaynaklandığı araştırılır, eğer bu çalışmadan bir sonuç alınamazsa defter kayıtları fiili envantere göre düzeltilir. İncelemeler sırasında gerek görülürse vergi denetimiyle görevlendirilenler de işyerlerinde envanter yapabilirler. Vergi Usul Yasası'nın 135'inci maddesi gereği olarak "incelemeye yetkili olanlar tarafından luzum görüldüğü takdirde inceleme, işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin fiili envanterinin yapılmasına ve beyannamelerde gösterilmesi gereken unsurların tetkikine de teşmil edilebilir."Yapılan envanter çalışmaları sonucunda işletmede kayda alınmamış ve envanter sayımına dahil edilmemiş bir varlığın bulunması halinde, bu varlığın işletmeye nasıl dahil olduğu hususu ayrıca inceleme konusu yapılmaktadır. Bu bağlamda da ticari faaliyet konusu malların fiili envanter sırasında olması gerekenden az bulunması halinde de söz konusu varlıkların belgesiz satışa konu olup olmadığı hususu araştırılır. Mevcut yasal düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere envanter çalışmaları işletmeler açısından ayrı bir önem arzetmekte ve vergi matrahlarını doğrudan etkilemektedir 3 2008 yılının bitmesine bir ay kaldı. 2009 yılı bizi yakında karşılayacak.. Sahip olduklarımız Ne ve Kim’ler? Kaybettiklerimiz Ne ve kim’ler? Kazandıklarımız Ne ve Kim’ler? Envanter ve Değerleme dediğimiz bu değilmi? Ne demişler; Tandır Kıvama geldi, hamur tükendi. İşler Kıvama geldi, Ömür Tükendi.’ YARARLANILAN KAYNAKLAR 1,2 Dönem Sonu İşlemlerinin Vergisel Boyutu, YILDIZ, TÜRMOB,TESMER 3 Vergi Hukuku'nda envanter ve değerleme ,Veysi SEVİĞ, Referans / [/LEFT]Kadir Dodi Serbest Muhasebeci Mali Müşavir İşletme Yönetimi Bilim Uzmanı GÜLEREK KAYBETTİKLERİNİZİ AĞLAYARAK KAZANAMAZSINIZ.. PAYLAŞ SORU Tekdüzen Hesap Planında Dönen Varlıklar başlığında yer alan Hazır Değerler grubundahangi hesaplar yer almaktadır? CEVAP Hazır Değerler grubunda nakit ve nakde dönüşme niteliği yüksek olan, nakit benzeri varlıklara yer verilmiştir. Söz konusu varlıklar aşağıdaki hesaplarda sınıflandırılmakta ve izlenmektedir 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ - 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER Soru Detay SORU Kasa hesabına ilişkin envanter ve değerleme işlemleri nelerdir? CEVAP Dönem sonunda kasaya ilişkin değerleme işleminin yapılabilmesi için öncelikle kasadaki paranın, dönem içinde her gün yapıldığı gibi, sayılması gerekir. Paranın sayılması işlemi kasa için muhasebe dışı envanter, para tutarının tespiti ise kasa için değerleme yapılması anlamına gelmektedir. Soru Detay SORU Hangi nedenlerle kasadaki para tutarı, Kasa hesabında görünen tutardan fazla olur? CEVAP Aşağıda sıralanan nedenlerle kasadaki para tutarı, Kasa hesabında görünen tutardan fazla olur • Kasa hesabına kaydedilen tutarın ödenen tutardan fazla olması, • Kasa hesabına kaydedilen tutardan daha fazla tutarda tahsilât yapılması, • Nakit para girişine neden olan işlemlerin kaydedilmemesi, • Nakit para girişine neden olan işlemlerin olduğundan daha düşük tutarda kaydedilmesi. Soru Detay SORU Hangi nedenlerle kasadaki para tutarı, Kasa hesabında görünen tutardan noksan olur? CEVAP Aşağıda sıralanan nedenlerle kasadaki para tutarı, Kasa hesabında görünen tutardan noksan olur • Kasa hesabına kaydedilen tutarın ödenen tutardan düşük olması, • Kasa hesabına kaydedilen tutardan daha düşük tutarda tahsilât yapılması, • Nakit para çıkışına neden olan işlemlerin kaydedilmemesi, • Yapılan bir ödemenin, olduğundan daha düşük tutarda kaydedilmesi. Soru Detay SORU Menkul kıymetler hesabı nelerden oluşur? CEVAP Menkul kıymetler, hisse senedi, hazine bonosu, tahvil, gelir ortaklığı senedi, kar zarar ortaklığı belgesi, finansman bonosu gibi finansal araçlara yapılan geçici yatırımlardan oluşur. Menkul Kıymetler Tekdüzen Hesap Planı’nda üç başlık altında yer almaktadır 110 Hisse Senetleri 111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Soru Detay SORU Hisse senetlerine ilişkin envanter işlemleri nelerdir? CEVAP Hisse senetlerine ilişkin hesap dönemi sonu envanter çalışmaları sırasında öncelikle sayım noksanı veya fazlalığı varsa bunun tespit edilmesi gerekir. Noksanlık veya fazlalık alış değerleri üzerinden kayda alınır. Kaybolan veya çalınan hisse senetleri ve tahvillerin nama yazılı olması durumunda gerekli formaliteler tamamlanarak yeniden alınması mümkündür. Hamiline yazılı olanların ise zarar kaydedilebilmesi için ispat edici bir belgeye bağlanmış, dava neticesi mahkeme kararı ile kesinleşmiş ve gelir elde edici bir işlem sonucu sağlanmış olması gerekir. Soru Detay SORU VUK' a göre tahvillerin değerlemesi nasıl yapılmaktadır? CEVAP göre tahvillerin borsa rayici ile değerlenmesi gerekmektedir. Aynı kanun maddesinde ayrıca, “Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye esas bedel, menkul kıymetin alış bedeline vadesinde elde edilecek gelirin kur farkları dâhil iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle hesaplanır. Ancak borsa rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar veya zararına bağlı olarak doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetler, alış bedeli ile değerlenir". Denmektedir. Soru Detay SORU TMS'ye göre Gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan tahviller dönem sonunda nasıl değerlenir? CEVAP Gerçeğe uygun değer farkı kar/zarara yansıtılan tahviller ile satılmaya hazır tahvillerin dönem sonunda itfa edilmiş maliyet değeri üzerinden değerlemeye tabi tutulması ve değerleme farklarının, hisse senetlerinde olduğu gibi, ilgili hesaplara kaydedilmesi gerekir. Tahvillerin itfa edilmiş maliyet değerinin hesaplanması için Etkin Faiz Yöntemi EFY kullanılır. EFY’nin uygulanabilmesi için öncelikle etkin faiz oranının EFO bulunması gerekir. Soru Detay SORU TMS-39 Finansal Araçlar Standardında Alacaklar nasıl tanımlanmaktadır? CEVAP Genel anlamda işletmelerin ticari faaliyetleri esnasında veresiye mal veya hizmet satışı sonucunda ortaya çıkan ve borçlu tarafın varlıkları üzerindeki hak olarak adlandırılan alacaklar, TMS-39 Finansal Araçlar Standardında, sabit veya belirlenebilir nitelikte ödemelere sahip olan ve aktif bir piyasada işlem görmeyen, türev olmayan finansal varlık olarak tanımlanmaktadır. Soru Detay SORU Dönem sonunda Alıcılar hesabı için yapılması gereken işlemler nelerdir? CEVAP Dönem sonunda alıcılar ana hesabının borç kalanı ile her bir müşteriden olan alacağın ayrı ayrı izlendiği yardımcı hesapların borç kalanları toplamının eşit olup olmadığı kontrol edilmelidir. Ayrıca her bir yardımcı hesap için müşterilerle mutabakat sağlanması için, müşterilere mutabakat mektubu gönderilerek onların kayıtlarında yer alan tutarın, işletmenin kayıtlarında yer alan tutara eşit olup olmadığı sorulmalı, eksik veya yanlış kayıt varsa düzeltilmelidir. Soru Detay SORU VUK'a göre alacaklar nasıl değerlenmelidir? CEVAP VUK’un 281. maddesine göre, alacakların mukayyet değerleri ile değerlenmesi gerekmektedir. 280. maddesinde ise yabancı para cinsinden senetli veya senetsiz alacakların ve borçların değerlenmesinde yabancı paraların borsa rayicinin esas alınacağı belirtilmektedir. Yabancı paranın borsa rayici yoksa değerlemede uygulanacak kur Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenecektir. Soru Detay SORU TMS'ye göre 120 Alıcılar hesabı nasıl değerlenir? CEVAP 120 Alıcılar Hesabı TMS 39 Finansal Araçlar standardına göre “itfa edilmiş maliyet değeri” üzerinden değerlenir ve değerleme sonucu elde edilen yeni değeri üzerinden bilânçoda gösterilir. 120 Alıcılar hesabı’nın itfa edilmiş maliyet değerinin hesaplanması için, tahvillerde olduğu gibi, Etkin Faiz Yöntemi EFY kullanılır. Soru Detay SORU VUK'a göre şüpheli alacaklar nasıl tanımlanmaktadır? CEVAP VUK’un 323. maddesinde ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla; Dava ve icra safhasında bulunan alacaklar ile yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacakların şüpheli alacak sayılacağı belirtilmiştir. Soru Detay SORU Tahsil edilememe riski taşıyan alacaklar için dönem sonunda yapılacak işlemler nelerdir? CEVAP Tahsil edilememe riski taşıyan alacaklar şüpheli alacak olarak adlandırılırlar. Bu tür alacaklar, sağlam alacakların izlendiği hesaplardan çıkarılıp, Şüpheli Alacaklar hesabına alınırlar ve bunlar için dönem sonunda karşılık ayrılır. Soru Detay SORU Daha önce şüpheli hale gelmiş ve dava aşamasında olan şüpheli alacaklardan sonradan tahsil edilen tutarlar için VUK'a göre nasıl bir işlem yapılır? CEVAP Daha önce şüpheli hale gelmiş ve dava aşamasında olan şüpheli alacaklardan sonradan tahsil edilen tutarlar tahsil edildikleri dönemin kar-zarar hesabına intikal ettirilirler. Bunun için, tahsili yapılan kısmın şüpheli alacaklar hesabından düşülmesi gerekir. Bu tahsilâtla ilgili olarak yapılacak ikinci bir kayıtta ise tahsil edilen tutar daha önce açılan Şüpheli Alacaklar Karşılığı hesabından düşülür ve gelir olarak kaydedilir. Böylece senetli alacağın tahsilinin şüpheli hale geldiği dönemde gider yazılarak elde edilen vergi avantajı, tahsil edilen tutarın gelir yazılması suretiyle cari yılda daha fazla vergi ödenerek dengeye getirilmiş olur. Soru Detay SORU Değersiz hale gelen alacak için yapılacak işlemler nelerdir? CEVAP Değersiz alacaklar bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet değerleriyle zarar olarak kaydedilirler. Bu açıklamalara göre, şüpheli hale geldiği için karşılık ayrılmış olan alacakların değersiz, yani tahsil imkânını yitirmiş hale gelmesi durumunda aşağıdaki örnekte olduğu gibi kayıtlardan düşülmesi yeterli olacaktır. Ancak, işletmenin kayıtlarında yer alan alacaklardan sadece karşılık ayrılmaksızın değersiz hale gelenlerin doğrudan mukayyet değeri ile zarar kaydedilmesi mümkün olacaktır. Soru Detay SORU TMS'ye göre şüpheli alacaklar için yapılacak işlemler nelerdir? CEVAP TMS’de, tahsili şüpheli hale gelen alacaklar için Hâsılat Standardı’nın “Daha önce finansal tablolara yansıtılmış olan hâsılat tutarının tahsil edilebilirliği konusunda bir belirsizliğin ortaya çıkması durumunda, tahsil edilmeyen veya tahsil edilebilme olasılığı muhtemel olmaktan çıkan tutar, başlangıçta muhasebeleştirilen hâsılatın düzeltilmesi yerine, gider olarak finansal tablolara yansıtılır” denmektedir. Bu açıklamadan, tahsili şüpheli duruma gelen bir alacak için karşılık ayrılması gerektiği anlaşılmaktadır. Soru Detay SORU TMS'ye göre tahsili şüpheli alacaklar nasıl belirlenir? CEVAP TMS’de, VUK’da olduğu gibi şüpheli duruma düşen alacakların belirlenmesi için kesin kurallar belirlenmemiştir. TMS’nin temel felsefesi işletmenin karşılaşabileceği tüm riskleri bilânçoya dâhil etmektir. Diğer bir ifade ile işletmenin karşılaşabileceği riskler bilânçoda gider veya karşılık ayrılmak suretiyle gösterilmelidir. Dolayısıyla, tahsili şüpheli alacaklar için işletmenin tahminde bulunması ve yapılan bu tahminler üzerinden karşılık hesaplayarak muhasebe kaydı yapması gerekmektedir. Şüpheli alacaklar için ayrılacak karşılıkların tahmin edilmesinde farklı yöntemler kullanılabilmektedir. Alacakların yaşlandırması yolu ile ya da değerleme yapılan dönemden önceki iki hesap döneminde vadesinde tahsil edilemeyen alacakların ilgili bulunduğu dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalaması, değerleme dönemindeki vadeli satışlara uygulanarak tahmini şüpheli alacak karşılığı hesaplanabilmektedir. Soru Detay SORU 2013 yılı sonunda şüpheli duruma düştüğü için karşılık ayrılan TL'lik bir alacağın TL’lik kısmı 2014 yılı Mart ayında tahsil edilmiştir. Söz konusu tahsilât kaydı nasıl yapılır? CEVAP 100 KASA HESABI 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HS. Soru Detay SORU Şüpheli duruma düştüğü için karşılık ayrılan TL’lik senetli alacağın, mahkeme kararı ile TL’lik kısmının tahsiline imkân kalmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda yapılacak kayıt nasıl olacaktır? CEVAP 129 ŞÜP. TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI HS. 128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR HS. _____________________ / _______________________________ Söz konusu alacak için daha önce karşılık ayrılmamış olsaydı kayıt şöyle yapılırdı 689 GİDER VE ZARARLAR HS. 121 ALACAK SENETLERİ HS. _____________________ / _______________________________ Soru Detay Dönemsonu Envanter İşlemleri Neden Gereklidir? Dönemsonu geldiğinde birçoğumuz bir takım işlemler yapılması gerektiğini bilir ve bu işlemleri yaparız. Ancak yapmış olduğumuz ve dönemsonu envanter işlemleri olarak adlandırdığımız bu işlemleri neden yapmamız gerektiği üzerine çok fazla kafa yorduğumuz söylenemez. Bizde bu yazımızda dönemsonunda yapılan dönemsonu envanter işlemlerinin neden yapılması gerektiği ve bu işlemlerin gerekliliğinden bahsedeceğiz. Muhasebenin temel kavramlarından işletmenin süreklilik kavramına karşın mükelleflerin belirli tarihlerde hesap kesimi yaparak, işletmelerinin finansal durumunu oluşturan varlık ve borçlarının nelerden oluştuğunu bilmek isterler. Ayrıca işletmenin faaliyeti sonucundaki dönem karı veya zararı, işletmenin içinde bulunduğu kişi ve kuruluşlarında ilgi duydukları bilgilerdir. İşte bahsettiğimiz bu bilgiler bilanço ve gelir tablosu ile sağlanır. Sözkonusu temel mali tabloların dönemsonunda gerçeğe en yakın değerlerle tespit edilebilmesi için dönemsonu envanter envanter işlemlerinin yapılması gerekir. Dönemsonu Envanter işlemlerinin yapılmadan işletmeye ait bilanço ve gelir tablosunun neden gerçek değerleri yansıtmayacağına geçmeden önce envanter kavramından bahsetmekte yarar vardır. Türk Ticaret Kanunu TTK ve Vergi Usul Kanununda envanter kavramı yerine envanter çıkarma işleminin tanımlandığını görmekteyiz. Mezkur kanunlarda "Envanter çıkarmak; saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları kesin bir şekilde ayrıntılı olarak tespit etmektir..." denilmektedir. TTK VUK Envanter işlemleri; işletmeye dahil mevcut, alacak ve borçların miktarlarını ve değerlerini kesin bir şekilde ayrıntılı olarak tespit ve elde edilen sonuçlara göre gerekli ayarlama ve düzeltme kayıtlarını yapmak suretiyle gerçek değerlerini vermesini sağlamaktır. Kısaca envanter işlemleri; sayım değerleme ve envanter kayıtlarının yapılmasını kapsayan bir süreçtir. İşletmelerde bir hesap dönemi içinde meydan gelen ve para ile ifade edilen işlemlerin ispat edici belgelere dayanılarak ilgili hesaplara kaydedilmesinden sonra dönemsonunda çıkarılan mizan, "genel geçici mizan"dır. Burada genel kelimesi bu mizanın tüm dönemin işlemlerini kapsamasını, "geçici" kelimesi ise bu mizanda yer alan hesap kalanlarının işletmenin varlık ve borçlarının gerçek durumunu tam olarak yansıtmadağını ifade etmektedir. Çünkü genel geçici mizan, envanter bilgileri olmaksızın dönemsonu bilançosunun ve gelir tablosunun düzenlenmesine olanak vermez. Çünkü, Mal hareketleri, aralıklı envanter yöntemine göre muhasebeleştirildiğinde Ticari Mallar Hesabının kalanı mevcut malları göstermez. Mal hareketleri, devamlı envanter yöntemine göre kayda alınmış olsa bile hesap dönemi içinde fire, kaybolma, çalınma gibi miktar azalışına neden olaylar sonucu Ticari Mallar Hesabı mevcut malların değerini göstermeyebilir. Varlıklarda çeşitli nedenlerle gerçek tutar ile kayıtlarda görülen tutarlar farklı olabilir. Örneğin, kasa hesabında görülen para ile sayım sonucu bulunan tutar arasında denklik bulunmayabilir. Senetli ve senetsiz alacakların tahsili şüpheli duruma düşmüş olabilir veya tahsili imkansız hale yani değersiz alacak durumuna düşmüş olabilir. Vadesi gelmeyin alacak ve borç senetlerinin dönem sonundaki nominal değerleri ile tasarruf peşin değeri aynı değildir. İşletmenin aktifinde hisse senedi varsa dönem sonunda alış bedeline göre değer düşmeleri meydana gelmiş olabilir. Amortismana tabi iktisadi kiymeterlerde meydana gelen değer kayıpları oluşur. Bunlar için amortisman ayrılması gerekir. Tahakkuk etmiş ancak henüz tahsil edilmemiş gelirler ile ödenmemiş giderlerin kayıtları unutulmuş olabilir. İşte bahsettiğimiz bu nedenlerden dolayı genel geçici mizanda yer alan hesap kalanlarında farklılıklar meydana gelmiş olabileceğinden dönemsonu işlemlerine diğer bir deyişle envanter işlemlerine gerek vardır. Ancak bu şekilde, işletmenin mali durumunu gösteren bilanço ile faaliyet sonuçlarını gösteren gelir tablosu gerçeğe en yakın değerlerle hazırlanmış olacaktır. Mahmut SUÇİÇEK Vergi Denetmeni mahmutsucicek Diğer makaleleri İşletmeler dönem sonlarında envanter çalışmaları, malî tabloların hazırlanması gibi birtakım işlemler yapmak zorundadır. Bu işlemlere genel olarak dönem sonu işlemleri denir. Reklam engelleyicilerini bu site için devre dışı bırakarak reklamlara tıklayan ve bütçeme küçük de olsa bir katkıda bulunan herkese en içten teşekkürlerimi iletirim. Umarım hayat dilediğiniz gibi ve Sevgilerimle Defterler Dönem içinde yevmiye günlük defteri ve defter-i kebir büyük defter olmak üzere iki tür defter tutulmak zorundadır. Günlük Defter Günlük olarak tutulan ve madde kayıtlarının yer aldığı defterdir. Yukarıdaki kayıt bir madde örneğidir ve sadece günlük defterde bulunur. Büyük Defter Hesap kayıtlarının yer aldığı defterdir. Yukarıkdaki hesap örneği sadece büyük defterde bulunur. Yardımcı Defter Yardımcı hesapların yer aldığı muhasebe defteridir. Büyük deftere bağlıdır. 100 KASA € Kasası, 100 KASA $ Kasası, 102 BANKALAR Vadeli, 102 BANKALAR Vadesiz gibi yardımcı hesaplar yardımcı defterde yer alır. Envanter Defteri Sadece bilanço günü, muhasebe içi envanter çalışmaları sırasında kullanılır. Vergi Usul Kanunu'na VUK'a göre I. sınıf tüccarların Yevmiye ve Envanter defteri tutması zorunludur. Ayrıca noter tarafından onaylatılmak zorundadır. Büyük defter zorunlu değildir; fakat Türk Ticaret Kanunu'na göre ticarî davalarda kanıtlayıcı belge olabilmesi için noterce onaylatılmış olmalıdır. Yine VUK’a göre II. sınıf tüccarlar İşletme Hesabı Defteri tutarlar. Envanter Varlıkların ve defter değerlerinin sayımı, değerlemesi ve düzeltilmesi işlemlerinin genel adıdır. Muhasebe Dışı Envanter Her sene en az bir kez yapılan envanter işlemidir. Muhasebe defterlerine bakılmaksızın tüm varlıkların sayılması ve değerlemesi sonucu gerçekleştirilir. Adını muhasebe defterlerinin kullanılmamasından almıştır. Muhasebe İçi Envanter Muhasebe dışı envanter çalışmaları sonucu bulunan değerlerin defter değerleri ile karşılaştırılması sonucu yapılır. Farklılıklar varsa ilgili hesaplar yardımıyla düzeltilir. İpucu Muhasebe dışı envanter "sayım ve değerleme"yi, muhasebe içi envanter ise "düzeltme"yi belirtir. Mizan Büyük defterdeki kalanların düzenli olarak belirli bir tabloya aktarılması işlemine denir. Reklam engelleyicilerini bu site için devre dışı bırakarak reklamlara tıklayan ve bütçeme küçük de olsa bir katkıda bulunan herkese en içten teşekkürlerimi iletirim. Umarım hayat dilediğiniz gibi ve Sevgilerimle Geçici Aylık Mizan Her ayın sonunda büyük defterdeki kayıtların düzenli olarak aylık bir tabloda gösterilmesi işlemidir. Genel Geçici Mizan 31 Aralık günü hazırlanan aylık mizana denir. Kesin Mizan Dönem sonunda muhasebe içi envanter çalışmaları sonucu hazırlanan mizana denir. Dönem Sonu İşlemlerinin Kronolojik Sırası Büyük defterki hesaplar Genel Geçici Mizan'a aktarılır. Genel geçici mizan, sadece dönem sonlarında kullanılır. Muhasebe Dışı Envanter çalışmaları yapılır. Defterlerdeki hesaplara bakılmadan ticarî mallar, demirbaşlar ve diğer tüm varlıklar tek tek sayılır. Buna muhasebe dışı envanter çalışması denir. Yılda en az bir kez yapılması zorunludur. Muhasebe dışı envanter çalışmaları sırasında senetlerin reeskonta tabi tutulması gibi işlemler de yapılır. Varlıkları sayılması "sayımı", senetlerin reeskonta tabi tutulması "değerleme"yi belirtir. Muhasebe İçi Envanter çalışmaları yapılır. Muhasebe dışı envanter çalışması sonucu bulunan sayım değerleri ile defterlerdeki değerlerin karşılaştırması işlemine muhasebe için envanter çalışması denir. Muhasebe dışı envanter sonuçları ile defter değerleri birbirini tutmuyorsa 197 SAYIM ve TESELLÜM NOKSANLARI gibi hesaplarla farklılıklar düzeltilir. Düzeltmeler bittikten sonra tüm değerler Kesin Mizan'a aktarılır. Kesin Mizan senede bir kez sadece bilanço gününde düzenlenir. Bilanço düzenlenir. Maliyet hesapları gelir tablosu hesaplarına aktarılır. Gelir tablosu hesapları kapatıldıktan sonra dönem net kârı veya zararı bilançoya aktarılır. Kapanış Kayıtları yapılır. Büyük defterdeki tüm hesaplar kapatılır. Özetle şu şekilde bir yol izlenir Genel Geçici Mizan > Muhasebe Dışı Envanter > Muhasebe İçi Envanter > Kesin Mizan > Bilanço > Kapanış Kayıtları Genel Tekrar Pekiştirme 240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER hesabı hangi defterde yer alır? Yanıtı Göster Büyük defterde Pekiştirme Dönem sonunda sayım sonucu ile defter değerlerinin birbirini tutmaması sonucu yapılan düzeltme kayıtları hangi aşamada yapılır? Yanıtı Göster Muhasebe içi envanter çalışmaları sırasında Pekiştirme Reeskont hesaplamaları dönem sonunda hangi aşamada yapılır? Yanıtı Göster Muhasebe dışı envanter çalışmaları sırasında Pekiştirme Senede bir kez sadece dönem sonlarında hazırlanan mizana ne ad verilir? Yanıtı Göster Kesin mizan Pekiştirme Dönem sonu işlemlerinde aşağıdaki sıralamalardan hangisi kronolojik olarak doğrudur? A Kesin mizan > Muhasebe dışı envanter > Muhasebe içi envanter > Bilançonun hazırlanması B Genel geçici mizan > Muhasebe dışı envanter > Muhasabe içi envanter > Kesin mizan C Muhasebe içi envanter > Muhasabe dışı envanter > Genel geçici mizan > Bilanço D Genel geçici mizan > Muhasebe içi envanter > Muhasebe dışı envanter > Kesin mizan E Muhasebe dışı envater > Muhasebe içi envater > Genel geçici mizan > Kesin mizan

dönem sonu envanter işlemleri nasıl yapılır