🎏 Sürtünmeyi Azaltan Örnekler 10 Tane

9CL6mng. Bilgi 4’er ritmik say. Kavrama Ritmik sayarken nelere dikkat etmemiz gerektiğini açıkla. Uygulama 12’den başlayıp 4’er, 32’den başlayıp 8’er ritmik sayınız. Analiz 100’e kadar 4’er ve 8’er ritmik sayarken ortak söylenen sayıları bul. Sentez Ritmik saymayı kolaylaştıracak bir model oluştur? Değerlendirme Ritmik sayma becerinin iyi olması sana neler kazandırır? Yorumla. Bilgi İlköğretim ne demektir? Kavrama İlköğretimin önemini açıklayınız. Uygulama İlköğretimin önemini anlatan poster hazırlayın. Analiz İlköğretimin önemini vurgulayan kanıtlar söyleyiniz. Sentez İlköğretim konulu bir şiir yazınız. Değerlendirme Bu öğretim yılında kendinden neler bekliyorsun? Değerlendir. Bilgi Parçanın yazı türünü söyle. Kavrama Parçanın birinci dörtlüğünü açıklayın. Uygulama Vurgu ve tonlama yaparak parçayı okuyunuz. Analiz Şiir ile şair sözcükleri arasındaki benzer ve farklılıkları söyle. Sentez Ülkeni ve kendini mutlu kılmak için geleceğinle ilgili neler yapabilirsin. Değerlendirme Şiirden kendine ne gibi bir sonuç çıkardın? Değerlendir Bilgi Dikdörtgeni tanımla. Kavrama Dikdörtgenin alanının bulunuşunu açıkla. Uygulama Alanı 24 cm2 olan dikdörtgenin kısa kenarı 2 cm dir. Uzun kenarını bul. Analiz Dikdörtgende alan kenar ilişkisi arasındaki ortak noktayı bul. Sentez Ölçü olmadan dikdörtgensel bir bölgenin alanını nasıl bulursun, seçenek oluştur? Değerlendirme Kare bölge ile dikdörtgensel bölgenin alanının hesaplanmasını bilmek sana ne gibi yararlar sağlar? Yorumla. Bilgi Geniş zamanı tanımla. Kavrama Eylem olan sözcüklere örnek ver. Uygulama Gitmek ve koşmak eylemlerini, belirli geçmiş ve geniş zamana çekimle. Analiz Gelmiş, gelir, gelecek geliyor fiillerini zamanına göre ayırt et. Sentez Bugün yaptığın ve yapacağın eylemlerle ilgili kısa bir Değerlendirme Yaptığın işleri zamana uygun anlatabiliyor musun? Değerlendir. Bilgi Yurdumuzun dünya üzerindeki yerini söyleyin. Kavrama Yurdumuzun Dünya üzerindeki yerinin önemini açıklayın. Uygulama Kıta ve okyanusları harita üzerinde bulup gösterin. Analiz Yurdumuzun komşuları ile olan ilişkilerini karşılaştırın. Sentez Devleti siz yönetseydiniz teröre karşı ne gibi önlemler alırdınız? Değerlendirme Yurdumuzun yeri ve komşularımızın düşündükleri ile ilgili durumlar size ne gibi sorumluluklar yüklemektedir? Yorumla. Bilgi Parçanın yazı türünü söyle. Kavrama Parçada anlatılan olayları özetle. Uygulama Parçadan örnek eylem olan sözcükler bul. Analiz Parçada geçen kahramanlar arasındaki ortak noktaları bul. Sentez Eylemleri kullanarak bir günde yaptıklarını şiir olarak derle. Değerlendirme Arkadaşlarının sana karşı yaptığı hangi tür eylemleri uygun bulmuyorsun? Yorumla. Bilgi Konak ve konakçıyı tanımla. Kavrama Canlıların beslenme şekillerini açıkla. Uygulama Sularda yaşamla ilgili besin zinciri hazırla. Analiz Üretici ve tüketici canlıları karşılaştır, farkları söyle. Sentez Kendine bir günlük yemek menüsü oluştur. Değerlendirme Simbiyosis bir yaşam oluşturma imkânınız olsaydı ondan ne tür özveriler beklerdin? Değerlendir. Bilgi Çarpma işleminin terimleri nelerdir? Kavrama Çarpma işleminin nasıl yapıldığını açıkla. Uygulama 3x4 işlemini sayı doğrusunda göster. Analiz 2x5 ile 5x2 işlemlerini karşılaştır. Sentez Çarpmayı daha rahat yapabilmek için bir yöntem geliştir. Çarpma işleminin terimlerine farklı adlar verseydin, terimlerin adları ne olurdu? Değerlendirme Sence okulda kimler daha çok birbirleriyle çarpışırlar. Bilgi Kurtuluş Savaşı hangi tarihte hangi antlaşmayla sona ermiştir? Kavrama Lozan Antlaşması koşullarını listele. Uygulama Bağımsızlığımızı ne ile kabul ettirdik? Analiz Mudanya ve Lozan antlaşmalarını karşılaştır. Sentez Sence Lozan Antlaşmasına başka ne gibi koşullar konulmalıydı? Değerlendirme Lozan Antlaşmasında çözülemeyen Irak sınırımız istediğimiz gibi sonuçlandı mı? Neden? Bilgi Misak-ı Milli’yi tanımla. Kavrama Meclisin açılışına kadar geçen olayları yeniden ifade et. Uygulama 1920’ye kadar olan olaylarla ilgili akış haritası hazırla. Analiz İki kongrede alınan kararları karşılaştır ve farklılıkları söyle. Sentez Sence Atatürk niçin meclisi Ankara’da açmış olabilir? Değerlendirme Meclisin açılmasından ne gibi sonuç çıkardın? Bilgi Atatürk İlkelerini söyleyiniz. Kavrama Cumhuriyetçilik ilkesini açıklayınız. Uygulama Milliyetçilik ilkesini uygulanmazsa, yurdumuzda ne gibi değişiklikler meydana gelir? Analiz Devletçilik ilkesinin topluma olan etkilerini belirtiniz. Sentez Ülkemizde laiklik ilkesinin uygulandığına dair deliller gösteriniz. Bilgi Çıkanı nasıl bulursunuz? Söyle. Kavrama Verilmeyen rakamları bulmak için izlemen gereken rolü açıkla. Uygulama Bir çıkarma işleminde çıkan ile eksilen 20 artırılırsa fark nasıl etkilenir? Analiz Çıkarma ile toplama arasındaki farkı ayırt et. Sentez Çıkarma işlemi yaz, yap ve terimler arasındaki ilişkiyi göster. Değerlendirme Bu konuda öğrendiklerini yeterli buluyor musun? Bilgi Yaptığın çıkarma işlemini sesli olarak ifade et. Kavrama Ondalık sayıların çıkarma işlemini kısaca özetle. Uygulama 234,25 - 56,987 = ........ İşlemini yap. Analiz Ondalık sayıların toplanması ile doğal sayıların toplanması karşılaştır. Sentez Ondalık sayıların çıkarma işlemi ile çözülebilecek bir problem yaz. Değerlendirme Ondalık sayıların çıkarma işleminde en çok neye dikkat etmen gerekiyor? Bilgi Paydaları eşit olan kesirlerin çıkarmasını tanımla. Kavrama Bileşik ve paydası eşit olmayan iki kesrin çıkarıma açıkla. Uygulama 12/4 - 3/2 = işlemini çöz. Analiz 1 ¼ - 7/8 = Bu işlem ile bileşik kesirlerin çıkarma işlemindeki ortak noktayı bul. Sentez 3- 2 ½ işlemini farklı nasıl yaparsın? Değerlendirme Bu konuda öğrendiklerini yeterli buluyor musun? Bilgi Düzgün beşgenin özelliklerini listele. Kavrama Düzgün beşgene benzeyen şekillere örnek ver. Uygulama Uzun kenarı 20 kısa kenarı 15 m olan dikdörtgen çevresi düzgün beşgenin çevresine eşittir. Beşgenin bir kenarını hesapla. Analiz Düzgün beşgenle yıldız arasındaki ortak noktayı bul.. Sentez Düzgün beşgenlerin oluşturduğu bir motif oluştur. Değerlendirme Aynı ölçülerde beş tane ikizkenar üçgeni yan yana getirirsen nasıl şekil oluşur? Yorumla. Bilgi Parçanın yazı türünü söyle. Kavrama Parçada söz edilen yenilikleri özetle. Uygulama Parçada söz edilen yardımcı düşüncelerin altını çiz ve göster. Analiz Laik eğitim ile din anlayışına göre eğitimi karşılaştır? Sentez Eğitimin önemini anlatan bir slogan oluştur. Değerlendirme Sence bu parçada anlatılmak istenen ana düşünce nedir? Bilgi İsmin hal eklerini listele. Kavrama Yönelme durumuna örnek ver. Uygulama Kitap sözcüğünü ismin 5 durumuna örnek olacak şekilde cümle içinde kullan. Analiz Çıkma durumu ile kalma durumunu karşılaştır. Sentez İsmin durumlarını drama ile canlandır. Değerlendirme Sana kimlerden ayrılmak zor geliyor? Neden? Bilgi Opak maddeyi tanımla. Kavrama Saydam maddelerin özelliklerini açıkla.. Uygulama Saydam bir maddeyi opak hale nasıl getireceğini açıkla. Analiz Saydam ve opak maddeleri karşılaştır. Benzer ve farklılıkları söyle. Sentez Saydam bir maddeyi yarı saydam haline getirmek için farklı seçenekler oluştur. Değerlendirme Işığın hangi ortamlardan geçmesini istemiyorsun? Neden? Bilgi Sınıfımızda yapay ışık kaynağı göster. Kavrama Hem ısı hem ışık kaynaklarına örnek ver. Uygulama Verilen ışık kaynaklarını doğal ve yapay oluşlarına göre kategorilere ayırın. Analiz Ampul ile florasan lambayı karşılaştır. Sentez Gecede güneş enerjisiyle çalışan bir ışık kaynağı tasarla. Değerlendirme Işığın yaşantımızdaki önemini kanıtla. Bilgi Ses neye denir? Kavrama Ses oluşturan durumları örneklerle açıkla. Uygulama Bir iplikten ses oluştur? Analiz Verilen seslerle ilgili benzerlik ve farklılıkları söyle. Sentez Ses oluşumunu gösteren değişik bir deney tasarla. Değerlendirme Sesini başkalarını rahatsız etmeden kullanabildiğini düşünüyor musun? Bilgi Ayrıştırıcıyı tanımla. Kavrama Ayrıştırıcılara örnek veriniz. Uygulama Atıklarla ilgili bir tablo hazırla. Analiz Kalıcı ve tüketici organik atıkları karşılaştır, farkları söyle. Sentez Doğadaki dengeyi korumak için neler yaparsın? Değerlendirme Yaşadığın ortamlar senin yaşamına uygun mu? Bilgi Fark işleminin özelliklerini listele. Kavrama Küme belirtmeyen ifadelere 3 örnek ver. Uygulama A = { } , B = { } , C = { } A\BUB\A kümesini yaz. Analiz AÇCUBÇC kümesi ile AUBÇC kümesini karşılaştır. Sentez Kümelerde fark işlemini kullanabileceğin bir problem oluştur. Değerlendirme Kümeler konusunda neler öğrendiğini değerlendir. Bilgi Ardışık sayıları ’ tanımla. Kavrama Çift sayılara örnek ver. Uygulama A = { 4 basamaklı çift doğal sayılar } ise sA kaçtır? Analiz Çift sayılar ile tek sayıları karşılaştır. Sentez Doğal sayılarla ilgili bir problem oluştur. Değerlendirme Bu derste öğrendiğin yeni kavramları hangi işlerinde kullanabilirsin? Değerlendir. Bilgi 2 ile kalansız olarak bölünebilme kuralını tanımlayın. Kavrama 15 ile kalansız olarak bölünebilen bir sayıya örnek ver. Uygulama 164 ile 245 arasında 5’in katı olan kaç doğal sayı vardır? Analiz 2’e bölünebilme kuralını 5’e bölünebilme kuralı ile ilişkilendir. Sentez 5’e bölünebilme kuralını kullanarak çözebileceğin bir problem oluştur. Değerlendirme Bu derste öğrendiklerini günlük hayatta nerelerde kullanabileceğini değerlendir. Bilgi Doğal sayıların özelliklerini listele. Kavrama Tabanları aynı üslü sayılara örnek ver. Uygulama 2a=128 ise a=? Analiz Tabanları aynı üsleri farklı üslü sayıların karşılaştırılması ile üsleri aynı tabanları farklı üslü sayıların karşılaştırılmasını karşılaştır. Sentez Doğal sayılarla ilgili bir problem oluştur. Değerlendirme Bu derste öğrendiğin yeni kavramları değerlendir. Bilgi Alışverişten sonra alacağımız belgeler nelerdir? Kavrama Bir malın bütçeye uygun olmasını açıklayınız. Uygulama Görmeden kontrol etmeden mal alırsak neler olabilir? Analiz Sezondaki mallar ile olmayan mallar arsındaki farklılıklar nelerdir? Sentez Alacağımız mallar ile ilgili bir teori oluşturunuz. Değerlendirme Bir malın farklı firmalar tarafından üretilen çeşitlerini görmek niçin mantıklıdır? Bilgi İhtiyaçlarınızı listeleyiniz. Kavrama İhtiyaçlarımızdan bazılarına örnekler veriniz. Uygulama Temel ihtiyaçlarımızı karşılayamadığımızda neler olabileceğini söyleyiniz. Analiz Temel ve sosyal ihtiyaçlarımızı karşılaştırınız. Sentez Sosyal ihtiyaçlarımızdan sizin için temel ihtiyaç olabilecek ihtiyaçlarınız var mı? Örnekler veriniz. Değerlendirme Temel ihtiyaçlarımızı önemine göre sıralayınız. Bilgi Bütçe nedir? Kavrama İhtiyaçlarımızı niçin öncelik sırasına koyarız? Uygulama Giderlerin gelirlerden fazla olduğu bir bütçenin sonucunda neler olabileceğini tahmin ediniz. Analiz Gelir ve giderin bütçe hazırlamadaki önemini açıklayınız. Sentez Bütçeyi nasıl hazırlarsınız? Değerlendirme Aile bütçenizi değerlendiriniz? Bilgi Tohumun bölümlerini listele. Kavrama Tohumun bölümlerinin görevlerini açıkla. Uygulama Bir tohumu çimlendir. Analiz Meyve ve sebzeleri birbirinden nasıl ayırırsın? Sentez Oyun hamuruyla tohum modelleri yap, bölümlerini göster. Değerlendirme Bu derste öğrendiklerin hayatın boyunca nerelerde işine yarayacak? Bilgi Tekerlemeyi ritmine uygun söyle. Kavrama Tekerlemenin ne anlatmak istediğini açıkla. Uygulama Dinlediğin müziğe göre hareket yap. Analiz Rontla tekerlemenin farkını bul. Sentez Tekerlemeyi dilediği şekilde söyle. Değerlendirme Bu derste farklı ne öğrendiğini düşünüyorsun? Bilgi Namazdan önce yapılması gerekenleri listele. Kavrama Namazdan önce yapılması gerekenleri açıkla. Uygulama Abdestin alınışını drama şeklinde göster. Analiz Abdest alma ile temizlik arasında nasıl bir ilişki vardır? Sentez Namazdan önce abdest almayı gerektiren kanıt söyle. Değerlendirme Her namaz kılanın, bu ibadetin kişiye kazandırdıkları şeklinde davrandığını düşünüyor musun? Bilgi Gözün tabakaları kaça ayrılır? İsimleri nelerdir? Kavrama Miyop bir göz nasıl tedavi edilir? Açıklayınız. Uygulama Göz kusurlarından biri için bir gözlük oluştur. Analiz İnce ve kalın kenarlı merceklerin kullanım alanlarını karşılaştır. Sentez Gözde ince kanarlı mercek yerine kalın kenarlı mercek olsaydı neler olurdu? Değerlendirme Gözünün sağlığını korumak için farklı olarak neler yapmayı düşünüyorsun? Değerlendir. Bilgi Terim neye denir? Kavrama Toplamada verilmeyen terimi nasıl bulursunuz? Uygulama 1AB +K43 = 1022 işleminde verilmeyen terimleri bulunuz. Analiz Verilmeyen terim bulma ile verilmeyen rakamları bulma arasında çıkarma işlemi ile ilgili nasıl bir ilişki kurarsınız. Sentez Toplamada verilmeyen terimlerin bulunması kuralı ile çözülebilecek bir problem söyle. Değerlendirme Sence verilmeyen rakamları bulmak için yapılacak işlemde, dikkat edilmesi gereken husus nedir? Bilgi Brüt ağırlığı tanımla. Kavrama Brüt, net ve dara arasındaki ilişkiyi açıkla. Uygulama Brüt kütlesi 48 kg olan elmanın darası brüt kütlenin 1/7 si kadardır. Net kütleyi bulunuz. Analiz Brüt, net ve dara arasındaki ilişkinin ortak noktasını bul. Sentez Darayı bulmayı gerektiren ondalık sayılarla ilgili bir problem yaz. Değerlendirme Alış veriş yaparken ambalaj içinde aldığımız maddelerin net kütlesine dikkat ediyor muyuz? Bilgi İkizkenar üçgeni tanımla. Kavrama Dik açılı üçgenin açı ve kenar özelliklerini açıkla. Uygulama Kenarlarına göre üçgen çeşitlerine örnek çiz. Analiz Eşkenar ve ikizkenar üçgeni karşılaştır, benzer ve farklılıkları söyle. Sentez İkizkenar üçgenle ilgili bir benzerlik oluştur. Değerlendirme Bu dersimizde yeni neler öğrendin? Bilgi Hak ne demektir? Kavrama Kimler bizden yardım bekler? Listeleyiniz. Uygulama Görme özürlü bir kişiye nasıl yardımcı olabilirsin? Canlandır. Analiz Hoşgörülü olanla olmayan arasındaki farkları söyle. Sentez Hangi durumlarda hoşgörü göstermekte zorluk çekiyorsun? Değerlendirme Sence hangi özelliklerimiz kayboluyor? Bilgi Sürtünme kuvvetini tanımla. Kavrama Bir aracı durdurmak için ne yapmamız gerekir? Açıkla. Uygulama Sürtünmeyi azaltan önlemler söyle. Analiz Kuvvet ile kütle arasındaki ilişkiyi bul. Sentez Hareketli cisimleri durdurmak için seçenek oluştur? Değerlendirme Kışın altı kalın ayakkabı giymenin nedenleri anladın mı? Yorumla. Bilgi İşitme organımızın bölümlerini söyle. Kavrama İç kulağın görevlerini açıkla. Uygulama Kulağımızın modelini çiz ve bölümlerini yaz. Analiz Kulağımızın bölümlerini birbiriyle ilişkilendir. Sentez İşlediğimiz konu ile ilgili bir soru düzenle. Değerlendirme Kulağınızın sağlığını korumak için gürültülü ortamlarda ne gibi tedbirler alıyorsun? Bilgi Çevreyi tanımla. Kavrama Çevrede sorun olan ortamları listele. Uygulama Metinde belirtilen çevre sorunlarını çözmek için çözüm üret. Analiz Parçada anlatılan sorunlarla çevreni karşılaştır. Sentez Çevre konulu bir şiir yaz. Değerlendirme Çevre sorunlarını çözmek üzere kurulan örgütlerin çalışmalarına katılıyor muyuz? Bilgi Alındı belgesi yazılacak posta gönderilerini listele. Kavrama Alındı belgesini nasıl yazarız? Açıkla. Uygulama Bir taahhütlü mektup alındısı doldur? Analiz Güvenli gönderme ile alındı belgesini ilişkilendir? Sentez Bir alındı belgesi örneği çiz. Değerlendirme Hangi tür gönderileriniz için alındı belgesi düzenlemeyi düşünüyorsunuz? Türkçe - İngilizce Fransızca - İngilizce İspanyolca - İngilizce Geçmiş "sürtünmeyi azaltan alaşım" teriminin İngilizce Türkçe Sözlükte anlamları 1 sonuç Kategori Türkçe İngilizce Technical 1 Teknik sürtünmeyi azaltan alaşım antifriction alloy i. Pronunciation of sürtünmeyi azaltan alaşım Terim Seçenekleri Türkçe - İngilizce Geçmiş "sürtünmeyi azaltan yatak metali" teriminin İngilizce Türkçe Sözlükte anlamları 1 sonuç Kategori Türkçe İngilizce Technical 1 Teknik sürtünmeyi azaltan yatak metali anti-friction metal i. Pronunciation of sürtünmeyi azaltan yatak metali Terim Seçenekleri Parçaya kesici alet yönünde bir hareket vererek talaş kaldırmaya tornalamak, bu işlemleri yapan tezgahlara da torna tezgahları denir. Tornada genellikle Eksenel hareketle dış iç kısımlarda silindirik ve konik yüzeyler işlenir. Ayrıca çeşitli profillerde vida açma, matkapla delik delme, kılavuz salma, işlemlerinin yanında taşlama, frezeleme, profil tornalama, yay sarma, demir, çelik, ağaç, plastik alaşımlar ve yumuşak gereçlere istenilen şekil ve biçim verme işlemleri uygulanabilir. Endüstrinin gelişmesine paralel olarak ilk ilkel torna tezgahlarından günümüz teknolojisi hidrolik kumandalı ve nümerik kontrollü takım tezgahlarını geliştirmiştir. TORNA ÇEŞİTLERİ 1. Saatçi Tornası 2. Masa Tornası 3. Üniversal Torna Tezgahı 4. Hidrolik Kumandalı Torna Tezgahları 5. Elektronik Kontrollü Torna Tezgahları 6. Özel Torna Tezgahları • Rovelver Torna Tezgahları • Otomatik Torna Tezgahları • Düşey Torna Tezgahı • Hava Tezgahı • Kopya Tezgahı • Sırt alma Tezgahı • Kam Tezgahı • Üretim tipi Tezgahı 1. Saatçi Tornası Genellikle dişli çark tertibatları yoktur. Dönen bir ayna ve bir kalemlikten ibarettir. Oldukça küçük yapılı ve basit bir torna tezgahıdır. Mikro teknoloji dediğimiz saat parçaları ve benzeri eşyaların yapımında kullanılır. 2. Masa Tornaları Küçük yapılı olup, masa üzerine montaj edilir. Küçük kapasiteli ve mikro teknoloji işlemlerinde elverişli bir tezgahtır. Saatçi tornalarından biraz büyük yapıdadır. Örneğin, teksir makine parçaları, çeşitli elektronik cihaz parçaları, vida açma işlemleri için elverişlidir. Masa tornaları hassas olduklarından birçok tornalama işlemleri için elverişlidir. Çalışma prensipleri açısından diğer tezgahların aynısıdır. 3. Üniversal Torna Tezgahı Torna tezgahlarında yapılması gereken, çok amaçlı bütün işlemleri yapabilen geliştirilmiş bir torna tezgahıdır. Küçük masa tornalarından, ağır iş tornalarına kadar olmak üzere değişik ölçülerde yapılır. Geliştirilmiş bazı tiplerinde arabanın boyuna ve enine hareketini otomatik olarak durdurma dayamaları vardır. Ayrıca ilave edilen aparatlarla çeşitli profildeki iş parçaları bu tezgahlarda işlenebilmektedir. Örneğin üzerine hidrolik bir kopya başlığı bağlanarak çok sayıdaki özdeş parçaları az zamanda tornalamaya elverişli hale getirilebilirler. Genel olarak, çeşitli işlemlerle talaş kaldırılması gereken hallerde ve değişik adımlı vidaların açılmasında yüksek verimle çalışırlar. 4. Hidrolik Kumandalı Torna Tezgahları Hidrolik düzenli torna tezgahlarının üzerinden, dişli çark düzenleri hemen hemen tamamen kaldırılmıştır. Hidroliğin sonsuz uygulama alanı ve kumanda kolaylığı bakımından, torna tezgahlarının bütün çalışma prensipleri hidrolik güç ile sağlanabilmektedir. Bu tezgahlarda hız ayarı dahi hidrolik güç ile sağlanabilmektedir. Hidroliğin torna tezgahlarında avantajı, titreşimsiz çalıştıklarından çok hassas ve düzgün yüzeyler işlemek için oldukça elverişlidir. Hidroliğin az yer kaplaması ile tornaların yapısı küçülmüştür. 5. Elektronik Kumandalı Torna Tezgahları Elektronik kumandalı torna tezgahlarının çalışma prensipleri, hidrolik düzenle çalışırlar. Burada kumanda, elektronik olarak uzaktan kumanda edilir. Tezgahın bir elektronik beyni ve üzerinde numaratörleri vardır. Bu tezgahlarda prensip olarak x, y, z eksenlerine göre uzaktan kumandalı olarak iş ayarlaması yapılır. İş parçasının teknik resmine göre nümerik tablodan tuşlara basılarak bir defa ayarlandıktan sonra çok sayıda özdeş parçalar seri olarak işlenir. Günümüzde bilgisayar mühendisliği dalı geliştirilerek, nümerik kontrollü ve bilgi işlem makineleri çalıştırılması da kolaylaştırılmıştır. 6. Özel Torna Tezgahları Torna tezgahlarına bir çok işleri özel bir tertibat ve aygıtla yaptırıldığı zaman özel tornalar adını alırlar. a. Rovelver Torna Tezgahı Çok sayıdaki özdeş parçaları işlemek için bir imalat tezgahıdır. Üzerindeki altıgen başlığın adından dolayı rovelver torna tezgahı denmiştir. Torna tezgahının tedil edilmiş bir şeklidir. Üzerine altıgen bir başlık, gezer punta gövdesini yerine konmuştur. İş parçası aynaya bağlanır. Altıgen başlığın üzerine altı kalem birden bağlanarak, iş parçasının söküp takmaya lüzum kalmadan, değişik işlemler bir çırpıda gerçekleştirilir. Örneğin bir iş parçası üzerinde, iç ve dış tornalama, delik delme, raybalama, kılavuz çekme… vs. gibi işlemler varsa, bu işlemler için kalemler bir defa ayarlanarak çok sayıdaki özdeş parçalar seri olarak işlenir. b. Otomat Torna Tezgahı Otomat tornalar, daha ziyade rovelver tornaların geliştirilmiş şeklidir diye düşünebiliriz. Bunlar pim, vida, somun, sap gibi standartlaştırılmış makine parçalarının seri olarak yapılması için kullanılır. Otomat tornaların üretim fonksiyonu üzerinde herhangi bir işçi becerisi yoktur. İşlenecek malzeme tezgahın fener mili deliğinden geçirilir. Bunu takiben rovelver başlık üzerine bağlana kalemler vasıtası ile iş parçası bir defa ayarlanır ve bundan sonra otomatik aygıtlar işlem sırasına göre görevlerini yaparlar. İş parçası bittikten sonra keser atar ve yeni iş işlemek üzere malzemeyi otomatik olarak hazırlar. Tezgahı durdurmaya gerek kalmadan aynı iş parçası için işlemleri, malzeme bitinceye kadar tekrarlar. c. Düşey Torna Tezgahı Bu tezgahlar ağır parçaların bağlanmasını kolaylaştırmak ve kesme baskısı ile zıt kuvvetleri iyi dağıtmak için geliştirilmiş tornalardır. Fener mili düşey konumda bağlanmıştır. İşlenecek parçanın büyüklüğüne göre, 10 m. Çapa kadar olan mengeneli aynası yuvarlak bir gövde üzerine yatay bir konumda bağlanmıştır. Bu konumda emniyetli ve salgısız olarak dönme yapar. Makine sehpaları, merdaneler, sert döküm kalıpları, tornalama, delme işlemleri bu tezgahın yatay, düşey ve eğik ayar edilebilen siperleri yardımı ile işlenebilir. d. Hava Tornası Büyük makine parçalarının yapımında kullanmak için elverişli tezgahlardır. Bu tezgahların fener mili ile arabası birbirinden ayrı olan tezgahlardır. Bu tezgahta uzunca gövde ve gezer punta yoktur. Arabanın otomatik ilerletme hareketi özel bir motorla sağlanır. Bu tezgahta, büyük gövdeli dişli çarkların tornalık kısımları, kayış kasnakları, volanları ve daha çok büyük gövdeli tornalık işlemleri işlemek mümkündür. e. Kopya Tornası Endüstride belirli profilde çok sayıda iş parçasını özdeş olarak işleyebilmek için kopya tezgahları kullanılmaktadır. Bu tezgahlara, önceden hazırlanan profile uygun mastarlar hazırlanır. Bu mastarlar üzerinde gezen takip ucu, farklı oranlarda profilin şeklini kesici kaleme hidrolik güç ile intikal ettirmektedir. Böylece iş parçasını çok kısa zamanda istene profilde elde etmek ve yapılan parçalarda özdeşliği sağlamak kolaylaşmaktadır. Kopya tornalarında düzenli ve güçlü ilerlemeyi sağlamak ve sonsuz ayar imkanını elde etmek ancak hidrolik elemanlarla sağlanmaktadır. Çok karmaşık iş parçalarını inanılmaz bir hızla işlemek mümkündür. f. Sırt Alma Tornası Bu tornalarda sırt alınması sureti ile freze çakılarında gerekli kesme açısı elde edilir. Sırt alınmış dişler usulüne göre bilenirse kesici ağızların biçimleri değişmez. Freze çakılarına eksantrik olarak boşluk açısı vermek için kullanılan modül ve profil freze çakılarının sırtı bu tornalarda boşaltılarak boşluk açısı verilir. İyi düşünülmüş önemli bir tertibat yardımı ile kalem, kesme anında parçaya düzgün olarak ilerler ve geriye hareket esnasındaki ileri hareket, diş boşluğu sonunda nihayete erer. Bundan sonra yay kuvveti ile kalem ilk konumuna gelmek üzere geriye itilir. g. Kam Tornası Kam milleri, motorların giriş ve çıkış sübaplarına kumanda ederler. İşte bu kam millerini işleyebilmek için kam tornalarından yararlanılır. Kam torna tezgahında talaş, torna kalemleri ile kaldırılır. Çeşitli kam profilleri ve değişik işlemleri sonraya bırakılmadan kam tornalarında işlemek mümkündür. Üzerine çok sayıda kalem bağlanabilir. Siper ve kopya mastarının eğrileri tarafından kumanda edilir. Her torna kalemi otomatik olarak tornalama işine göre parçaya uzaklaşıp yaklaşmak suretiyle hareket eder. Birkaç ara yatak kullanılırsa kam millerinin eğilmesi önlenmiş olur. Bu tornalarda sadece kam milleri işlendiğinden fener milinin yapısı basit yapılmış ve hızları sabittir. h. Üretim Tornası Çelik, pirinç, font, hafif madenden yapılmış parçaların seri halinde yapılması için kullanılan kullanışlı bir tezgahtır. Fener mili dönme sayısı dakikada 3000 dev/dk. dır. Bu tezgahlar sıra ile veya aynı zamanda birbirine paralel, dik veya eğik siperli olarak yapılır. Böylece parçayı sökmeden bir bağlamada, çeşitli biçim ve ölçüde işlenecek yerleri olan parçalar ile, bilhassa karışık biçimli alüminyum parçaların yapımı mümkün olmaktadır. ÜNİVERSAL TORNA TEZGAHININ BAŞLICA KISIMLARI Bir torna tezgahı şu parçalardan oluşur 1. Gövde 2. Fener mili ve kutusu 3. Hareketli punta 4. Ayna veya sabit punta 5. Talaş mili 6. Ana mil 7. Norton kutusu 8. Araba 9. Kalemlik 10. Elektrik Motoru 11. Avadanlıklar • Aynalar • Sabit yataklar • Gezer yataklar • Pensler • Mandren • Katerler • Fırdöndü Gövde İki parçadan oluşmuştur. Birincisi ayaklar ikincisi ise hareket organlarını taşıyan kayıtlardır. Yekpare dökümden yapılmıştır. Gövde, tezgahın bütün parçalarını ve çalışma esnasında meydana gelen kuvvetleri taşır. Fener Mili ve Kutusu Fener mili kutusu, torna tezgahının sol tarafında sabit bir şekilde montaj edilmiştir. Dişli çark tertibatları ile dönen fener milini taşır. Fener mili, fener kutusunun uçlarında bulunan iki yatak üzerinde dönen bir mildir. Fener milinin ön kısmına çeşitli aynaların bağlanmasına imkan verecek şekilde biçim verilmiş veya bir kısmına üçgen profilli vida çekilmiştir. Fener milinin salgısız dönmesi, ekseninin gövde kayıtlarına paralel olması ve yataklarının ayarlanmış olması gerekir. Aksi halde torna tezgahından düzgün bir iş elde edilemez. Hareketli punta Farklı uzunluklarda iş parçalarının puntalar arasına bağlanabilmesi için kızak yolları üzerinde kaydırılabilir. Punta, punta zarfı içindeki yuvasına bir Morse koniği yardımı ile tespit edilir. Punta zarfı ile beraber el çarkı yardımı ile ileri geri alınabilir. Talaş mili Üzerinde boydan boya bir kama yuvası açılmış bulunan ve kızaklar boyunca devam eden uzun bir milden ibarettir. Milin dönmesi kama yuvası sayesinde, hareketin araba üzerindeki tahrik tertibatına geçmesini sağlar. Ana Mil Üzerinde boydan boya vida açılmış bulunan ve talaş milin paralel uzanan bir milin vazifesi torna üzerinde vida açmayı sağlamaktır, yani vida açma sırasında gerekli ilerlemeyi verir. Norton Kutusu Vida adımlarını ayarlamak ya da talaş ilerlemelerini elde etmek için ana mil ile talaş miline hız vermeye yarar. Gövdesi içerisinde ilerleme miktarlarını sağlayan ve fener mili devir sayısı ile vida adımları arasındaki oranı değiştirmeye yarayan, diş sayıları çeşitli olan dişli çark grubundan ibarettir. Araba Gövdenin üst kısmına kızaklanmış ve el tekerinin hareket ettirdiği dişli ve gövdedeki kremayer vasıtası ile sağa ve sola kaydırılabilir. Alt kısım, üst kısım ve pabuç olmak üzere üç kısım alt kısıma bir kırlangıç kuyruğu vasıtasıyla sağa sola hareket ettirile üst kısma konmuş bir vida vasıtasıyla kalemi sıkar. Kalemlik Torna kalemlerinin veya katerlerin sağlam ve uygun konumda bağlanmasına yararlar. Bir eğrisel yüzeyli gövde ve sıkma vidasından ibarettir. Elektrik Motoru Tezgah ilk hareketini elektrik motorundan alır. Daha sonra diğer işlemler çeşitli mekanizmalar aracılığı ile yaptırılır. Hidrolik sistemle çalışan torna tezgahlarından dönme hareketi ve hız ayarlamaları hidrolik güç ile sağlanmaktadır. Avadanlıklar Ayna Kısa ölçülü iş parçalarını bağlamaya ve döndürmeye yarayan elemandır. Aynaların üzerine iş parçaları salgısız ve güvenli bağlanmalıdır. Güvenli bağlanmadığı taktirde iş parçası bozuk çıkar veya yerinden fırlayabilir. Sabit Yataklar Uzun silindirik iş parçalarını desteklemek için torna kayıtları üzerine tespit edilir. Üç ayağı vardır. Gezer Yataklar Araba üzerine bağlanır ve onunla birlikte hareket eder. İş parçasını destekleyen iki ayağı vardır. İş parçasının işlenmiş yüzeyi bu iki ayak yüzeyine dayandırılır. Pensler Yuvarlak, kare ve altıgen kesitli düzgün iş parçalarını torna tezgahına kolay ve hassas bağlamak için kullanılırlar. Hassas oluşları ve parçayı tutma şekilleri nedeniyle kolayca merkezlemeyi sağlarlar. Mandren Matkap tezgahlarında kullanılan mandrenlerin aynısıdır. Yalnız tornanın fener mili ucuna vidalanması için iç kısmına diş açılmıştır. Küçük çaplı iş parçalarını tornalamak için elverişlidir. Kater Torna kalemlerinin kalemliğe düzgün bir şekilde bağlanması için kullanılır. Kalem biçimine ve ölçüsüne uygun olarak kare kesiti delikleri veya kanalları vardır. Fırdöndü İki punta arasında tornalanacak olan iş parçasına, fırdöndü aynasındaki dönme hareketini iletmek için kullanılır. PROFİLLERİNE VE İŞLEME YERLERİNE GÖRE KALEMLER 1. Doğru sağ kaba talaş kalemi. 2. Keski kalemi. 3. Eğri sağ kaba talaş kalemi. 4. Basamaklı sol yan kalem. 5. Sivri perdah kalemi. 6. Vida kalemi 7. Doğru yan kalem 1 Kaba talaş kalemi İş parçası üzerinden kaba talaş alınacağı zaman bu kalemler kullanılır. Sağ kalem ve sol kalem olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Sağ kalem sağdan sola, sol kalem soldan sağa kesme işlemi yapar. 2 Keski kalemi Silindirik parçalara kanalar açmak ve kesme işlemini yapmak için kullanılır. 3 İnce talaş kalemi Bu kalemler kaba talaş kalemlerine çok benzer. Yalnız uç yuvarlağı daha fazladır. 4 Vida kalemleri Açılacak vidanın çeşidine göre iki çeşittir. Ayrıca çekilecek vidanın erkek veya dişi olmasına göre değişir. 5 Delik kalemleri Delik tornalamada kullanılırlar. Önce matkapla, işlenecek çaptan daha küçük delik açılır sonra açılmış olan bu delikten talaş kaldırılarak genişletmek ve asıl ölçüye getirmek için delik kalemi kullanılır. 6 Profil form kalemleri Köşe kavisleri, silindirik ve konik kesitlere açılan oyuk çıkıntıların meydana getirilmesinde ve genellikle fazla büyük olmayan profillerin işlenmesinde kullanılırlar. 7 Punta matkabı Torna tezgahında puntaya alınmak suretiyle işlenecek parçaların alın yüzeyine punta deliği açmak için kullanılırlar. TORNADA İŞ BAĞLAMA METODLARI 1 Ayna ile bağlama Çeşitli biçim ve boyutlardaki iş parçaları aynalar ile merkezde veya merkezden kaçık olarak bağlanabilir. İş bağlamadan önce aynanın salgılı dönüp dönmediği kontrol edilmelidir. Dört ayaklı ayna ile bağlamada ayaklar anahtar ile iş parçasının istenilen konumuna getirilir ve karşılıklı olarak ayaklar sıkılır. 2 İki punta arasına bağlama Uzun parçaları boyuna torna etmede iş parçaları iki punta arasına sıkıştırılır. Fener mili ucuna sabit bir puta bir kovanla geçirilir. İş parçasına açılan punta delikleriyle iki punta arasına alınır. Fener mili hareketinin iş parçasına iletilmesi için fırdöndü kullanılır. 3 Ayna ile punta arasına bağlama Uzun parçaların aynaya bağlanarak işlenmesinde, iş parçasının eğilmesini engellemek için iş parçasının diğer ucu gezer punta ile desteklenir. Böyle bağlamalarda, iş parçası kalem ile sürtündüğünden ısınıp uzayacaktır. Bu nedenle iş parçası fazla sıkılmamalıdır . 4 Malafa ile tornalama Bütün iş parçaları iki punta arasına torna edilemez. Bazı parçalar malafa denilen çubuklar üzerine alınarak torna iki punta arasında iş bağlamaya yaradıkları gibi aynalar ile puntalar arasına bağlanarak da kullanılabilir. Çeşitli dişliler, ortası delik parçalar, rondela, kasnak gibi iş parçaları ortalarındaki deliklerle bu malafalara geçirilerek torna edilir. Tornada Soğutma Sıvısının Kullanımı Tornada soğutma sıvısının kullanımı şu faydaları da beraberinde getirir. • Kesici aletin ömrünü uzatmak • Yüzey kalitesini iyileştirmek • Talaşların süpürülmesini sağlamak • İşlenmiş parçaları paslanmaktan korumak • Sürtünen mekanizmayı yağlamak • Sürtünmeyi azaltmak • Kesme hızının artmasını, yani işin ucuza mal olmasını sağlamak

sürtünmeyi azaltan örnekler 10 tane